۴ مهر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۴ مهر برابر ۲۵ سپتامبر را ورق می‌زنیم. 

***

یوهان هاینریش لمبرت 

۲۵ سپتامبر ۱۷۷۷ میلادی برابر با ۴ مهر ۱۱۵۶ خورشیدی، یوهان هاینریش لمبرت، ریاضیدان، اخترشناس، فیزیکدان و فیلسوف سوئیسی‌آلمانی درگذشت. لمبرت اولین اثبات دقیق را درباره اینکه پی عددی گنگ است ارائه کرد و نشان داد که نمی‌توان آن را به صورت ضریب دو عدد صحیح بیان کرد. سال ۱۷۶۶، لمبرت نظریه‌ موازی را نوشت. او با فرض نادرست بودن فرض موازی، بسیاری از نتایج غیراقلیدسی را استنباط کرد و متوجه شد که در این هندسه جدید مجموع زوایای یک مثلث با کاهش مساحت آن افزایش می‌یابد. او که مسئول بسیاری از نوآوری‌ها در مطالعه گرما و نور است روشی برای اندازه‌گیری شدت نور ابداع کرد و همچنین روی نظریه احتمال کار کرد. 

پدر آسیب‌شناسی حشرات 

۲۵ سپتامبر ۱۷۷۳ میلادی برابر با ۴ مهر ۱۱۵۲ خورشیدی، آگوستینو باسی دِ لُدی، حشره‌شناس، گیاه‌شناس و باکتری‌شناس ایتالیایی به‌دنیا آمد. باسی به دلیل کار پیشگامی که در بررسی علل انتقال بیماری در جانوران انجام داد با لقب «پدر آسیب‌شناسی حشرات» شناخته می‌شود. ۱۰ سال پیش‌از آنکه لوئی پاستور ریزجانداران بیماری‌زا را پیدا کند باسی نشان داد که یک بیماری کرم ابریشم مسری است و می‌تواند به‌طور طبیعی ازطریق تماس مستقیم یا غذای آلوده یا به‌طور تجربی با استفاده از سنجاقی که قبلاً در شعله استریل‌شده بود منتقل شود. بعدها مشخص شد که عامل بیماری قارچی است که درون و روی بدن حشره تکثیر می‌شود. این اولین ریزجانداری بود که به‌عنوان یک عامل مسری بیماری‌های جانوری شناخته شد. بنابراین، اولین پاتوژن جانوری که درک شد مربوط به حشرات بود، نه انسان. سال ۱۸۴۴، او معتقد بود که ازطریق سرایت موجودات زنده، انسان به سرخک، سیفلیس و طاعون مبتلا می‌شود. 

کشف آراگو درباره الکترومغناطیس  

۲۵ سپتامبر ۱۸۲۰ میلادی برابر با ۴ مهر ۱۱۹۹ خورشیدی، دانشمند فرانسوی فرانسوا آراگو در سالنامه شیمی‌فیزیک فرانسه اعلام کرد که سیمی مسی بین قطب‌های یک سلول ولتایی می‌تواند براده‌های آهن را به سمت خودش جذب کند. کشف او در همان سالی انجام شد که هانس کریستین اورستد، شیمی‌دان دانمارکی متوجه شد جریان الکتریکی در سیم می‌تواند سوزن قطب‌نمای نزدیکش را منحرف کند. آراگو در همان نشریه توضیح داد که چگونه با موفقیت در ایجاد مغناطیس دائمی در سوزن‌های فولادی که در زاویه قائم به سیم مسی قرار گرفته بودند، موفق شده است. هرچند آراگو و آندره ماری آمپر در مورد مارپیچ‌کردن سیم مسی برای تشدید عمل مغناطیسی بحث و آزمایش کردند باوجوداین، آهنربای الکتریکی به شکل آشنای امروزی خودش را ویلیام استورجن در سال ۱۸۲۵ اختراع کرد. 

مبدع سامانه طبقه‌بندی آب‌وهوا 

۲۵ سپتامبر ۱۸۴۶ میلادی برابر با ۴ مهر ۱۲۲۵ خورشیدی، ولادیمیر (پیتر) کوپن، هواشناس و اقلیم‌شناس آلمانی به دنیا آمد. کوپن را بیشتر برای ترسیم و نقشه‌برداری از مناطق اقلیمی جهان می‌شناسند. او برای بیش از ۷۰ سال نقش عمده‌ای در پیشرفت اقلیم‌شناسی و هواشناسی ایفا کرد. سامانه طبقه‌بندی آب‌و‌هوا که او ایجاد کرد همچنان محبوب است زیرا از داده‌های به‌راحتی به‌دست‌آمده (میانگین دما و بارندگی ماهانه) و معیارهای عینی و ساده استفاده می‌کند. او پنج گروه آب‌وهوایی اصلی را تشخیص داد: (الف) آب‌و‌هوای گرمسیری مرطوب بدون زمستان. (ب) خشک با تبخیر به طور مداوم بیش از بارندگی. (ج) مرطوب عرض جغرافیایی میانی با زمستان‌های معتدل. (د) مرطوب عرض جغرافیایی میانی با زمستان‌های شدید و (ه) آب‌و‌هوای قطبی بدون تابستان.