بازار تهران قدیمی‌ترین عنصر شهر ماست

آفتاب نو – کامران صفامنش / تهران‌شناس: اولین تهران گردی من به سال ۱۳۲۵ برمی‌گردد؛ درست زمانی که ۴۰ روزه بودم و من را از دروازه شمیران با کالسکه به خیابان هدایت آوردند. در سال‌های بعد باید همان مسیر را طی می کردم و به مدرسه می رفتم. تهران آن دوران جای امنی بود که من بچه ۶ ساله می توانستم تنها به مدرسه بروم و فقط بار اول پدر و مادرم همراهم بودند. از خیابان هدایت تا دروازه شمیران را پیاده می رفتم.

قصه‌های خواندنی‌ تهران را اینجا ببینید

اما گرایش به تاریخ شناسی من مربوطه به دورانی است که پدر و مادرم من را به تهران‌گردی بردند. هنوز بعد از گذشت این مدت تصویر میدان مخبرالدوله و چهارراه لاله زار را به خوبی به خاطر دارم. در تقاطع لاله زار – استانبول زیر چادرهای رنگی می‌ایستادیم. جلوی سینما متروپل که هوای خنک سینما را بیرون می‌داد جایگاه من بود. پدرم می‌رفت سراغ شیرینی‌فروشی که در زیرزمین آب‌نبات درست می‌کرد و من آنجا می‌ایستادم تا از هوای خنک و بوی عطری که در کولر بود استفاده کنم.

ما مستاجر بودیم و به همین خاطر در اغلب محله های تهران اجاره‌نشینی کردیم. همین موضوع برای من نعمتی شد که در تمام محله های تهران ساکن باشم و در این باره شناخت پیدا کنم؛ از خیابان ژاله، امیریه تا سید خندان و… . ‌

برای ادامه تحصیل به آمریکا رفتم. در حوزه شهرشناسی، تاریخ شهر و طراحی شهر کار کردم و یک سال و نیم قبل از حمله صدام به تهران رسیدم. آن زمان دانشجو بودم و برای دیدن پدر و مادرم به تهران آمدم. می‌خواستم چهار هفته بمانم، اما ۴۰ سال است که ماندگار شده‌ام. در طول سال‌های رفته درباره تهران و هویت و معماری آن به‌صورت حرفه‌ای کار کرده‌ام.

بهترین فکر این است که چگونه باید داستان تهران را روایت کنیم. آقای عبدالله انوار در باره جاهای مختلف تهران صحبت می‌کرد و من سخنانش را ضبط می‌کردم. نزدیک به ۲۰ پروژه در تهران انجام داده‌ام. همچنین عکس های اصیل تهران تاریخی را گردآوری کرده و با نقشه تاریخی «عبدالغفار تهران» که از پدربزرگم به ارث برده بودم، توانستم گنجینه ارزشمندی از تهران پدید آورم.

قدیمی‌ترین عنصر شهر تهران کف بازار تهران است. جایی که یک خانم جسد زن ۷۰۰۰ ساله را پیدا کرد. من در حوزه بدنه اصلی تهران جاده ابریشم کار کرده‌ام و همین‌طور میدان کاه‌فروشان، مارفروشان، اولین کاروانسراهای ایران و آثار و اجساد زیر آنها که قدیمی‌ترین عنصر فیزیکی تهران است. برای تهران‌شناسی باید بر روی مکان‌ها و سابقه افراد باسابقه تهران کار کرد.