چرا مردم خودرو برقی نمی خرند؟

خودروهای برقی یا EV (مخفف Electric Vehicle)، خودروهایی هستند که به‌جای مصرف سوخت‌های فسیلی مثل بنزین و گازوییل، از انرژی الکتریسیته برای حرکت بهره می‌برند.

وسایل نقلیه برقی (EVs) به تدریج در حال تصاحب جهان هستند این درست است که در کشور خودمان ماشین‌های برقی زیادی نمی‌بینیم! ولی خب در سراسر دنیا، این نوع خودروها بسیار رایج شده‌اند و فروش آن ها نسبت به قبل افزایش داشته است. علت افزایش نسبی فروش خودروهای برقی نیز این است که جهان به دنبال راه‌هایی برای حمایت از سیستم‌های حمل و نقل دوستدار محیط زیست است و کشورها و شرکت‌ها در حال برنامه‌ریزی برای مدیریت انتشار گازها و کاهش آلودگی هوا هستند. با این که امروزه استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی به طور مداوم در حال افزایش است، اما تعدادی از موانع نسبتاً بزرگ همچنان باقی مانده‌اند که مانع  استقبال عمومی مردم از این خودروها شده است. برخی از این موانع شامل هزینه‌های بالا مرتبط با خودروهای برقی، کمبود ایستگاه‌های شارژ، مسافت‌های کوتاهی که خودرو می‌تواند با یک بار شارژ باتری طی کند و تأثیر منفی تولید باتری بر محیط زیست است. در ادامه به سراغ معرفی این موانع کلیدی خواهیم رفت.

۱- گران بودن خودروهای برقی

یکی از بزرگ ترین چالش های مرتبط با استفاده از خودروهای برقی، هزینه اولیه بالایی است که برای خرید آن ها باید بپردازید. وسایل نقلیه برقی به طور قابل توجهی گران‌تر از خودروهای با موتور احتراق داخلی بنزینی هستند. در واقع هزینه بسیار بالای برقی ها عمدتاً به دلیل استفاده از باتری‌های گران‌ قیمت برای تأمین انرژی این نوع خودروها است. حتا اگر هزینه‌های طولانی‌مدت سوخت و خدمات در طولانی مدت جبران شود، باز هم مشتریان رغبتی به خرید نشان نمی دهند. کارشناسان معتقدند در حالی که دولت‌های سراسر جهان روز به روز نسبت به مسائل زیست‌ محیطی آگاه‌ تر می‌شوند اما هم چنان قیمت‌ خودروهای برقی کاهش چشمگیری نداشته اند و شاهد ارزان شدن آن ها نیستیم.

در کشور ما ایران اما داستان بسیار غم انگیزتر از دیگر نقاط دنیا است زیرا یارانه یا سوبسیدی به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خودروهای برقی تعلق نمی گیرد. این سوبسید در واقع پرداخت کمک مالی در جهت پایین نگه داشتن سطح قیمت یا حفظ روند تولیدی یک کالای معین است. به همین دلیل تولید و واردات خودروهای برقی بسیار گران تمام می شود تا به دنبال آن بسیاری از مشتریان نسبت به خرید وسایل نقلیه برقی منصرف شوند. در حال حاضر تعرفه واردات خودروهای برقی در ایران فقط ۴ درصد است اما به دلیل بی ارزشی ریال و گران بودن ارزهای تعیین کننده ای مانند دلار و یورو، قیمت تمام شده خودروهای برقی بسیار بالا می رود تا برای بسیاری از مردم قابل خرید نباشد. از طرفی دیگر دولت نیز سوبسیدی برای خرید خودروهای برقی در نظر نگرفته و خریدار موظف است به کمک وام های بانکی با سودهای کلان خودروی مورد نظر خود را بخرد.

۲- زیرساخت‌های محدود شارژ

از دیگر عواملی که موجب ترس مشتریان نسبت به خرید خودروهای برقی می شود مربوط به نبود زیرساخت های لازم برای شارژ و تعمیر است. برخلاف خودروهای تمام برقی، بنزینی ها دغدغه ای در رابطه با تامین سوخت ندارند و در هر جایگاهی می توانند باک خودروی خود را پر کنند. در عوض اما خودروهای تمام برقی به دلیل نبود ایستگاه های شارژ و یا درست عمل نکردن همان هایی که در سطح شهر به بهره برداری رسیده اند، همواره مشکل تامین برق دارند و در آینده نیز همین موضوع آن ها را تهدید می کند. به عنوان مثال تقریباً تمام افرادی که در شهرهایی مانند تهران زندگی می‌کنند نیز به سختی می‌توانند مکان‌های مناسب برای شارژ خودروی خود را پیدا کنند. نکته مهم این است که نه تنها تعداد ایستگاه های شارژ کم است بلکه همان ایستگاه ها نیز به درستی کار نمی کنند. این قضیه باعث می‌شود برخی از مشتریان خودروهای برقی احساس سرگردانی کنند، زیرا نمی‌دانند آیا مکانی برای شارژ خودرو خود پیدا خواهند کرد‌ و نبود زیرساخت های لازم قرار است تا چه زمانی ادامه دار باشد.

۳- نگرانی از پیمایش کافی توسط خودروهای برقی

نگرانی از تمام شدن باتری پیش از رسیدن به مقصد یا ایستگاه شارژ موجب می شود تا مردم به سراغ خرید خودروهای برقی به خصوص در ایران نروند. ترس از تمام شدن باتری در سفرهای شهری و بین شهری می‌تواند مردم را از خرید خودروهای برقی منصرف کند و حتا دارندگان این مدل خودروها را نیز به فکر فروش بیاندازد. البته این ترس باعث شده تا انگیزه مهندسان نسبت به پیشرفت در تولید باتری هایی با ظرفیت بالا به امری جدی تبدیل شود و حداکثر مسافت طی شده خودروها با یک بار شارژ افزایش یابد.

خودروهای برقی امروزی به نسبت قبل برد حرکتی بیشتری دارند و برخی مدل‌ها حتا می‌توانند تا بیش از ۵۰۰ کیلومتر را با یک بار شارژ کامل حرکت کنند، اما هنوز هم این مقدار نسبت به برد حرکتی خودروهای تمام بنزینی و هیبریدی بسیار کمتر است. مشکل دیگر خودروهای برقی این است که زمان لازم برای شارژ یک خودروی برقی نسبت به سوخت‌گیری یک خودروی بنزینی بیشتر است و وقت صاحب خودرو را به اندازه قابل توجهی تلف می کند.

اما چگونه برد حرکتی خودروی برقی را بیشتر کنیم؟

ترس از تمام شدن باتری در سفر می‌تواند یک چالش واقعی برای دارندگان خودروهای برقی باشد. پرداختن به این مساله، نیازمند آموزش و آگاه‌سازی است تا رانندگان به خصوص راننده تاکسی ها بتوانند برد بیشتری را از خودروی برقی خود دریافت کنند.

در هنگام خرید یک خودروی برقی، گزینه ای را انتخاب کنید که میزان پیمایش یا برد بیشتری دارد. مدل‌های جدیدتر معمولا ظرفیت و فناوری باتری پیشرفته‌تری دارند و به همین دلیل احتمال تمام شدن شارژ‌ در طول سفر کم می شود. البته خودروهایی که ظرفیت باتری آن ها بیشتر است گران تر نیز تمام می شوند.

راننده های خودروهای برقی توجه داشته باشند که بکارگیری از ترمز بازیابی انرژی در سرازیری ها می تواند باتری را شارژ کند و حداکثر مسافت قابل پیمایش خودرو را افزایش دهد.

نکته دیگر این است که قبل از شروع هر سفر، سعی کنید مسیرهایی را انتخاب کنید که دارای ایستگاه‌های شارژ‌ هستند و طبق همان مسیر به سفر بروید. زیرا آشنایی با محل ایستگاه‌های شارژ فعال باعث می‌شود تا با استرس کمتری سفر کنید. 

۴- سرعت پایین شارژ

خودروی بنزینی می‌تواند در عرض چند دقیقه سوخت‌گیری شود، در حالی که شارژ کردن یک خودروی برقی زمان بیشتری می‌برد. با استفاده از فناوری شارژ سریع، تنها نیم ساعت تا یک ساعت طول می‌کشد تا یک خودرو به حدود ۸۰ درصد شارژ برسد اما در واقع ایستگاه های فعال در ایران نمی توانند در این مدت شارژ لازم را به باتری تحویل دهند. برای رسیدن به شارژ کامل، اوضاع بدتر می شود و این فرآیند ممکن است چندین ساعت به طول بیانجامد. این موضوع در هنگام رانندگی بین شهری بسیار مشکل‌ساز است، زیرا ممکن است راننده مجبور شود برای چندین ساعت توقف کند تا خودرویش شارژ شود. با توجه به این موضوع راهکار ترسیم تصویری جذاب از خودروهای برقی برای فروش به مردم، ایجاد راه‌حل‌هایی است که بتوانند این ماشین‌ها را به سرعت شارژ کنند.

۵- اثرات مخرب باتری ها بر محیط زیست

شاید خودروهای برقی در نگاه اول بسیار پاک به نظر برسند و بتوان از آن ها به عنوان دوست دار محیط زیست نام برد اما باتری‌های این خودروها از نظر زیست‌محیطی دارای اثرات مخربی هستند. استخراج برخی از مواد اولیه‌ای که در تولید باتری خودروهای برقی استفاده می‌شود، به ویژه لیتیوم، کبالت یا نیکل، تأثیر منفی زیادی بر محیط زیست دارند. علاوه بر تولید، مشکل در دفع و بازیافت باتری‌های استفاده‌شده خودروهای برقی هم وجود دارد، زیرا در حال حاضر راه مؤثری برای دفع و بازیافت این تعداد باتری موجود، وجود ندارد.

۶- تنوع پایین خودروهای برقی در دنیا و ایران

در حالی که این روزها خودروسازان زیادی اقدام به معرفی و تولید خودروهای برقی کرده اند اما هم چنان تنوع این دست خودروها نسبت به خودروهای بنزینی قابل مقایسه نیست. به همین دلیل علاقه مندان به خرید برقی ها گزینه های زیادی پیش روی خود نمی بینند و نمی توانند خودروی مدنظر خود را خریداری کنند.

۷- تصورات غلط و خرافات

در حال حاضر، افراد زیادی هستند که در مورد خودروهای برقی و نحوه عملکرد آن ها دانش کافی ندارند. برخی از مردم هنوز باورهایی مانند «نمی‌توانم یک خودروی برقی بخرم چون کارکردن با آن پیچیده است»، «نمی‌توانم یک خودروی برقی بخرم چون هزینه نگهداری آن زیاد است»، «خودروهای برقی نمی‌توانند وظایف خاصی را انجام دهند زیرا توانایی‌هایشان محدود هستند» و … را دارند که به هیچ وجه درست نیستند. آموزش عمومی و از بین بردن شایعات درباره کارایی خودروهای برقی می‌تواند به افزایش آگاهی بسیاری از افراد درباره مزایای بلندمدت داشتن خودروهای برقی کمک کند و به تعداد علاقه مندان این خودروها بیافزاید.

نتیجه‌ گیری

در اغلب نقاط کشورمان به خصوص کلان شهر ها، بیشتر روزها هوا به شدت آلوده است. طبیعتاً وقتی استفاده از خودروهای برقی همه‌گیر شود، بخش اعظمی از آلاینده‌ها حذف خواهند شد.

شاید بگویید تولید برق هم نیازمند سوخت‌های فسیلی است که کاملاً درست است؛ ولی فراموش نکنید که استفاده از راهکارهای جایگزین مثل پنل‌های خورشیدی و انرژی باد برای تولید برق روزبه‌روز رایج‌تر می‌شود پس ما شانس حمل و نقل بدون تولید هیچ گاز گلخانه ای را داریم اما آیا این پیشرفت های مذکور با وجود چنین مسئولینی امکان پذیر است.

به‌علاوه، گفتیم بسیاری از کشورها سوبسیدهای زیادی برای تهیۀ این نوع خودروها ارائه می‌کنند. درست است در کشور ما سوبسیدی به این نوع ماشین ها تعلق نمی گیرد ولی تعرفه ماشین های برقی و هیبریدی از ماشین های بنزینی بسیار کمتر است که می تواند امکان خرید آن ها را برای قشر وسیع تری از مردم فراهم کند.

همچنین به دلیل قطعات مکانیکی کمتر، هزینۀ نگهداری این خودروها هم نسبت خودرو های بنزینی معمولاً کمتر است.

از دیگر مزایای ماشین‌های برقی می‌توان به کاهش آلودگی صوتی اشاره کرد. موتورهای برقی در مقایسه با موتورهای گازوییلی و بنزینی سروصدای خیلی کمتری ایجاد می‌کنند و هنگام سفر با آن ها آرامشی بیشتری دارید.

در مسیر فراگیری خودروهای برقی که ممکن است راه‌حلی برای کاهش آلودگی هوا ارائه دهند، هنوز موانع بزرگی وجود دارد. این عوامل چالش برانگیز، موانعی شامل قیمت بالای فروش، امکانات محدود شارژ، مسائل زیست‌محیطی مربوط به تولید باتری و… هستند که  باید برای گسترش پذیرش خودروهای برقی در بازار برطرف شوند. با این حال، با پیشرفت روزانه فناوری و بهبود زیرساخت‌های لازم برای حمایت از خودروهای برقی، اوضاع در آینده بهتر خواهد شد تا به جهانی شدن خودروهای برقی کمک کند.