کشف قدیمی‌ترین معدن جهان با ۴۸ هزارسال قدمت

«اُخرا» یکی از مهم‌ترین مواد در تاریخ بشر است. این رنگدانه خاک رس طبیعی سرشار از ترکیبات آهن است و طیف رنگی آن از زرد تیره و نارنجی درخشان تا قرمز خونی و قهوه‌ای زنگ‌زده متغیر است.

به مدت ده‌ها هزار سال انسان‌ها از این رنگدانه برای کارکردهای مختلف مانند نقاشی‌های غار، هنر بدن، زیورآلات شخصی و تشریفات استفاده کردند. اخرا غیر از جذابیت زیبایی‌شناختی، دارای خواص ضدباکتریایی است که ممکن است برای صنعت دارویی نیز مفید باشد.

برای درک عمیق‌تر تاریخچه این ماده در عصر حجر آفریقا، محققان از انواع تکنیک‌های علمی برای تجزیه و تحلیل نمونه‌های اخرای از «غار شیر» و جوامع اطراف در اِسواتینی، یک کشور محصور در خشکی در آفریقای جنوبی، استفاده کردند. محققان با استفاده از لومینسانس تحریک‌شده نوری (تکنیک تاریخ‌گذاری مواد با سنجش آخرین بار تابش که دانه‌های معدنی در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند) دریافتند که اخرا حداقل ۴۸۰۰۰ سال پیش در مقادیر زیادی از این منطقه استخراج شده است.

این یافته نشان می‌دهد کیفیت مواد بخش مهمی از سنت‌ها و دانش مشترکی است که نسل‌ها منتقل شده است.

براندی اِل. مَک‌دونالد در حال جمع‌آوری مواد خام اخرایی و خاک رس در اِسواتینی، جنوب آفریقا

این تیم از تکنیک دیگری به نام تجزیه و تحلیل فعال‌سازی نوترونی برای شناسایی ترکیب شیمیایی مصنوعات و ردیابی منشأ آن‌ها استفاده کرد.

براندی ال. مک‌دونالد، استاد شیمی کالج هنر و علم در دانشگاه میسوری، در بیانیه‌ای گفته: «ما نمونه‌های کوچکی از مصنوعات اخرایی جمع‌آوری می‌کنیم و با قرار دادن آن‌ها در معرض نوترون‌های درون هسته راکتور، آن‌ها را به طور ایمن رادیواکتیو می‌کنیم. همانطور که این مواد رادیواکتیو شروع به تجزیه یا پوسیدگی می‌کنند، انرژی‌های مشخصی را به شکل ایزوتوپ‌های رادیویی ساطع می‌کنند که ما می‌توانیم آن‌ها را با استفاده از طیف‌سنجی پرتو گاما اندازه‌گیری کنیم.»

ردیابی شیمیایی نشان داد اخرا در این بخش از جنوب آفریقا از فواصل قابل‌توجهی جابجا شده که نشان‌دهنده‌ی سطح قابل‌توجهی از سازماندهی و شبکه‌های تجاری است. مهم‌تر از همه، این تحقیق تاکید می‌کند که اخرا برای مردم عصر حجر اِسواتینی ارزش فرهنگی و عملی عمیقی داشته و نشان می‌دهد چگونه این رنگدانه طبیعی در داستان انسان‌ها نقش اصلی را بازی می‌کند.

مک دونالد توضیح می‌دهد: «با مقایسه منابع اخرا با مکان‌هایی که مردم بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ سال پیش آنجا می‌زیستند، مبادله می‌کردند و از آن استفاده می‌کردند، می‌توانیم بفهمیم چگونه انتخاب مواد خام آن‌ها در دوره‌های طولانی تغییر کرده است. این مطالعه به ما فرصت داد فعالیت‌های انسانی را در آن بازه زمانی بررسی کنیم و نشان دهیم چگونه شناخت انسان و شبکه‌های اجتماعی به موازات آن فعالیت‌ها توسعه یافته‌اند. درک چگونگی استخراج، پردازش، حمل و نقل و استفاده از اخرا توسط این افراد، سرنخ‌هایی از نوآوری‌های اولیه فناوری ارائه می‌کند و به شناسایی تاریخچه خلاقیت و نمادگرایی انسان کمک می‌کند.»

فرادید