به گزارش خبرنگار اجتماعی آفتاب نو، این روزها همه جا پر است از سخنانی درباره مشکلات کشور. آب نداریم، هوا آلوده است، کشاورزی در حال نابودی است و وضعیت صنعت اسفبار شده. اما وقتی از مردم می‌پرسیم دقیقاً مشکل چیست و چرا این وضعیت به وجود آمده، جواب‌های کلی گویی شکل می‌شنویم. این یعنی مطالبه‌گری ما به جایی نرسیده است.
مشکل کجاست؟ چرا جامعه ما فقط به کلی‌گویی اکتفا می‌کند؟ چرا نمی‌توانیم مسائل را عمیق‌تر بررسی کنیم؟ بخشی از این مشکل به عدم آگاهی برمی‌گردد، آگاهی‌ای که هم رسانه‌ها و هم نظام آموزشی از مردم دریغ کرده‌اند. رسانه‌ها به جای پرداختن به مسائل بنیادی، بیشتر به جنجال‌های سطحی و اخبار زودگذر می‌پردازند. سیستم آموزشی هم هیچ توجهی به آگاهی مردم از حقوق شهروندی و بحران‌های اجتماعی ندارد.
این سطحی‌نگری، فرصت مناسبی را برای مسئولان فراهم می‌کند تا با وعده‌های توخالی و طرح‌های ناقص خود را از پاسخگویی معاف کنند. وقتی مردم فقط می‌گویند “آب نداریم”، مسئولان می‌توانند با چند وعده به سادگی از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند. اما اگر مردم دقیقاً بپرسند “چرا منابع آب مدیریت نمی‌شود؟ چرا بودجه‌های انتقال آب صرف نمی‌شود؟”، دیگر نمی‌توان به راحتی از این سؤالات طفره رفت.
چرا این بی‌توجهی خطرناک است؟ چون کلی‌گویی فقط مشکلات را پیچیده‌تر می‌کند. اگر به‌طور دقیق نپرسیم چرا کشاورزی به نابودی منابع آب زیرزمینی کمک کرده، نه تنها آب از دست می‌دهیم، بلکه زمین‌ها و محیط‌زیست هم تخریب می‌شوند. این حلقه‌ی ویرانی هر روز گسترده‌تر می‌شود، چون هیچ‌کس به جزئیات و عوامل واقعی آن توجه نمی‌کند.
به جای تکرار حرف های کلی از مسئولان سوالات دقیق و اصولی بپرسیم
برای شکستن این چرخه باید از خودمان شروع کنیم. باید به جای تکرار حرف‌های کلی، از مسئولان سوالات دقیق و اصولی بپرسیم. اگر مشکل انرژی داریم، باید بپرسیم چرا انرژی تجدیدپذیر در کشور ما به درستی توسعه نمی‌یابد؟ چرا پروژه‌های نیروگاه‌های خورشیدی متوقف شده است؟ اگر خاک کشور در حال نابودی است، باید از مسئولان بخواهیم که به دلایل اصلی این تخریب بپردازند.
فقط پرسیدن کافی نیست. باید مطالبه‌گری دقیق داشته باشیم. باید از مسئولان بخواهیم که به جای وعده‌های بی‌سرانجام، پاسخ‌گو باشند. رسانه‌ها هم باید به جای دامن زدن به حواشی و اخبار بی‌محتوا، به انتشار واقعیت‌ها و تحلیل‌های دقیق بپردازند.
رسانه ها فقط سوال نکنند
اما نکته مهم این است که رسانه‌ها تنها نباید سوال کنند، بلکه باید پیگیری مستمر و روزانه مشکلات را در دستور کار خود قرار دهند. رسانه‌ها باید از مسئولان پاسخ‌خواهی کنند و هیچ‌گاه از پیگیری بی‌نتیجه دست نکشند. این پیگیری مداوم، نه تنها مسئولان را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به مردم نیز یاد دهد که چگونه با پیگیری‌های مستمر به دنبال حل مشکلات خود باشند. وقتی مردم ببینند که خبرنگاران به‌طور روزانه مسائل را پیگیری می‌کنند، این فرهنگ مطالبه‌گری به آن‌ها منتقل می‌شود و خود مردم نیز از مسئولان پاسخ‌خواهی خواهند کرد.
آیا تغییر ممکن است؟ بله، اما این تغییر تنها زمانی رخ خواهد داد که مردم از سطحی‌نگری دست بردارند و یاد بگیرند که مسائل را به‌طور عمیق بررسی کنند. وقتی که مطالبه‌ها دقیق، حساب‌شده و آگاهانه باشند، آن وقت مسئولان مجبور به پاسخگویی خواهند شد. اگر این مسیر را پیش نگیریم، همچنان به مسئولان بی‌کفایت زمان بیشتری خواهیم داد تا وعده‌های بی‌سرانجام خود را تکرار کنند.
وقت آن است که دست از حرف‌های تکراری برداریم و مطالبه‌گری دقیق و مستند کنیم. این کشور، جایی برای شعارهای توخالی و تحلیل‌های سطحی ندارد. آینده ما به مطالبات آگاهانه، دقیق و شفاف وابسته است، نه به تحلیل‌های سطحی و شعارهای بی‌محتوا.
