حادثه معدن طبس و باز هم همان حکایت همیشگی

حادثه ریزش معدن در طبس بار دیگر بحث ایمنی کار و حراست از جان کارگران را در میان رسانه‌ها مطرح کرد. با این حال تراژدی ریزش معادن در کشور پدیده تازه‌ای نیست و در دهه‌های گذشته به‌صورت مداوم جان صدها و هزاران کارگر را تهدید کرده است. گازگرفتگی کارگران در کرمان آن هم دوبار در یک دهه، ریزش معدن در طبس، حبس کارگران در معدن یورت آزادشهر، دوبار ریزش معدن در طزره دامغان و ریزش شدید معدن در شازند و عملیات جست‌وجویی که تقریبا یک ماه به طول انجامید، نمونه‌هایی از این حوادثند که در ادامه سابقه بخشی از آنها را می‌خوانید. 

   «گازگرفتگی» عامل فوت معدنچی‌های کرمانی

یکی از تاریخی‌ترین حوادث معدنی ثبت‌شده در رسانه‌ها مربوط به سال ۸۸ و فوت ۱۲ نفر از کارگران به دلیل خفگی و مسمومیت با گاز منواکسید کربن در معدن «باب نیزو» کرمان است. طبق گزارش کمیسیون صنایع و معادن درخصوص بررسی این حادثه، این معدن نیز جزء معادن با گاز بالا شناخته شده بود و ذاتا جزء معادن با احتمال حادثه بالا محسوب می‌شود.

در عین حال بیش از دو دهه بوده که فرآیند استخراج در این معدن به‌صورت سنتی انجام می‌شده است. علی اصغر یوسف‌نژاد، سخنگوی وقت کمیسیون صنایع و معادن هنگام قرائت گزارش مربوط به این حادثه در صحن علنی مجلس با تاکید بر اینکه دقت بیشتر در واگذاری و استخراج و رعایت دقیق موارد ایمنی و نظارت کامل بر استخراج و تجهیزات استخراج بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد؛ اعلام کرد متاسفانه دقت‌های لازم در موارد مذکور توسط وزارتخانه‌های صنایع و معادن و کار و امور اجتماعی صورت نگرفته است.

در این گزارش آمده است موادی استفاده ‌شده که باید تحت نظارت دقیق نیروی انتظامی و مسئولان حراست شرکت زغال‌سنگ کرمان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما به‌صورت «بسیار ناشیانه» و «توسط افراد غیرمجرب» استفاده شده است. البته این تنها حادثه برای این معدن نبود و در ابتدای دهه ۸۰ هم ۹ کارگر این معدن به علت گازگرفتگی جان‌شان را از دست داده بودند. 

   پرواز ۸ نفره از طبس

سه سال بعد از حادثه باب‌ نیزو کرمان نوبت به کارگران معدن یال شمالی طبس رسید تا با مرگ رو در رو شوند. وقوع انفجار در این معدن زغال‌سنگ جان هشت کارگر را گرفت و مردم ایران را عزادار کرد. همان زمان یکی از مسئولان معدن در تشریح حادثه گفت: «ساعت هفت روز سه‌شنبه کارگران شروع به کار کرده که ۱۳ تن از آنان وارد تونل شده و هشت تن در «افق۳»، چهار تن در «افق۲» و یک تن دیگر نیز به‌عنوان مسئول ایمنی کارشان را آغاز کردند.»

این مقام مسئول اعلام کرد در ساعت ۰۷:۵۰ صدای انفجار از معدن شنیده و گردوغبار زغال از تونل خارج شد و از میان هشت کارگری که در «افق ۳» مشغول به کار بودند چهار تن فوت کردند که جسد یکی از آنان توسط امدادگران خارج شده و گروه امداد و نجات  کار ایمن‌سازی معدن را انجام می‌دادند تا سایر اجساد را خارج کنند. نهایتا پس از چندین ساعت با پیداشدن جسد چهارنفر دیگر از کارگران، تعداد فوتی‌های این معدن هشت نفر اعلام شد. 

   همه کارگران معدن آزادشهر جان باختند

«همه محبوس‌شدگان درمعدن یورت آزادشهر به دلیل نبود اکسیژن جان باخته‌اند» این تیتر هولناک رسانه‌های کشور در روز ۱۳ اردیبهشت سال ۹۶ بود. سعید باستانی، سخنگوی وقت کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درباره جزئیات این حادثه طی گزارشی اعلام کرد که معدن مذکور استانداردهای لازم برای جلوگیری از حوادث غیرمترقبه را نداشته و نبود سازوکار مناسب در معدن آزادشهر برای مواجهه با حوادث احتمالی، یکی از دلایل بروز این حادثه است.

سخنگوی وقت کمیسیون صنایع و معادن مجلس یکی دیگر از علل بروز حادثه در معدن آزادشهر یورت استان گلستان را «نبود فضای کافی برای خروج گاز زغال‌سنگ» که منجر به آتش‌سوزی شده دانست. این علل درنهایت منجر به ریزش معدن زغال‌سنگ زمستان یورت در آزادشهر استان گلستان شد که بر اثر آن ۴۳ تن از کارگران جان خود را از دست دادند. 

   نجات یک نفر در هجدک کرمان

ظهر یکشنبه شانزدهم شهریور ۱۳۹۹ بازهم خبر انفجار در کرمان دست به دست شد. ابتدا خبر ریزش معدن با اعلام کشته‌شدن یک کارگر و بی‌اطلاعی از کارگران محبوس توسط اورژانس کرمان و مسئولان امر منتشر شد و ساعاتی بعد طبق اعلام مسئولان پیکر سه کارگر معدن از زیر آوار بیرون آورده شد اما همه آنها جان خود را از دست داده بودند. سیدمحمد صابری، رئیس فوریت‌های پزشکی کرمان در این باره اعلام کرد تنها مصدوم نجات‌یافته حادثه ریزش معدن هجدک که مردی۳۹ ساله است بلافاصله بعد از حادثه ریزش معدن به خارج از معدن انتقال یافته و اقدامات اولیه درمانی انجام شد. 

   طزره؛ دوبار ریزش در ۲سال

ساعت ۱۹:۳۰ عصر یکشنبه دوازدهم شهریور ۱۴۰۲ بر اثر تجمع گاز در یکی از تونل‌های معدن زغال‌سنگ شرکت البرز شرقی در عمق ۷۰۰ متری معدن در طزره دامغان، تونل ریزش کرد و شش کارگر در معدن محبوس شدند. این انفجار باعث شد تعدادی از کارگران بر اثر استنشاق گاز دچار تنگی نفس و مسمومیت شوند و در همان محل درمان شدند و شش کارگر نیز پس از ساعت‌ها تلاش نیروهای امدادی، جان باختند.

این حادثه در حالی اتفاق افتاد که دوسال قبل از آن روز شنبه ١١ اردیبهشت ۱۴۰۰ در تونل شماره ۴٢ معدن بزرگ طزره، از معادن چهارگانه شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی، ریزش ناگهانی سقف کارگاه منجر به حادثه تلخی شد که طی آن حادثه دو کارگر پیمانکاری محبوس شدند و درنهایت پس از گذشت حدود ۱۳۰ ساعت از زمان وقوع حادثه پیکر آنها از زیر آوار خارج شد. 

   زخم شازند تازه‌تر شد

نزدیک‌ترین تصویری که از ریزش معدن در اذهان عمومی وجود دارد مربوط به ریزش معدن حدود چهار ماه پیش در شازند اراک است. ساعت حدود ۱۱ صبح روز یکشنبه ۲۷ خردادماه جاری بود که معدن شماره پنج شازند در جاده اراک – توره با حجم زیادی از سنگ‌های بزرگ ریزش کرد و منجر به نگرانی خانواده کارگران و مردم کشور شد.

پیچیدگی عملیات آواربرداری منجر به این شد که معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرماندار شازند ۲۲ روز بعد از حادثه درباره آخرین وضعیت آن اعلام کرد که با توجه به اتفاق ناگواری که در این معدن افتاد و عملیات ۲۲ روزه گروه مهندسی رزمی ۴۲قدر، متاسفانه دو نفر از عزیزان همچنان زیر آوارند. درنهایت با کشف اجساد این دو نفر، شمار جانباختگان حادثه به چهار نفر رسید.

با این حال باید به ابعاد این ریزش‌ها -که در این متن تنها به بخشی از آنها اشاره شد- توجه شود و از جان کارگران سخت‌کوشی که در این معادن کار می‌کنند، حراست شود.