پیوندی بین دانشگاه و صنعت نیست

استان گلستان دارای ۹۱۰ واحد صنعتی است که تولیدات مختلفی دارند. همچنین ۱۳ شهرک صنعتی و ۹ ناحیه صنعتی در گلستان وجود دارد که ۶۷۰ واحد تولیدی را در خود جای داده‌اند. گلستان را استانی صنعتی نمی‌دانند لذا صنایع موجود با چنگ و دندان در حال حفظ بقای خود هستند. فعالان اقتصادی زیادی در این استان علاوه بر چالش‌های حوزه تأمین اجتماعی، مالیات، تأمین برق و تسهیلات بانکی به معضل کمبود نیروی انسانی متخصص اشاره می‌کنند که در سال‌های اخیر به شدت پررنگ شده است.

برخی از کارگران و نیرو‌های متخصص که عموماً متولد دهه ۶۰ هستند، درخواست مشاغل سخت و زیان‌آور می‌کنند، بازنشسته شده و در اوج مهارت واحد تولیدی را ترک می‌کنند. نیرو‌های تازه کار که عموماً فارغ التحصیلان دانشگاه هستند فاقد مهارت لازم بوده و به گفته برخی از صاحبان صنایع متولدین دهه‌های ۷۰ و ۸۰ به اصطلاح «تن به کار نمی‌دهند» و گاه علاقه‌ای به مهارت‌آموزی نیز ندارند. دانشگاه‌های استان علی‌رغم اعتبار خوبی که در رشته‌های مهندسی دارند اما پیوند آن‌ها با صنایع بسیار ضعیف بوده که این مسدله نیز چالش این بخش را پررنگ‌تر می‌کند. خبرنگار ما با ابوالفضل پاکدامن که یکی از فعالان اقتصادی استان و تولید‌کننده کیسه‌های پروپیلن است به گفت و گو نشست.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

*درباره شرکت پویا کیسه و تولیدات آن توضیح دهید.

شرکت پویا کیسه استرآباد با نام تجاری پاک بافت در سال ۱۳۹۶ تاسیس شد و فاز اول توسعه آن در سال ۱۳۹۹ با  سرمایه گذاری ۳۵ میلیارد تومان از محل تسهیلات بانک ملی انجام شد.
پویا کیسه بزرگترین تولید کننده کیسه های پروپیلن در استان گلستان است که انواع کیسه های مورد نیاز صنایع خوراک دام و طیور، پتروشیمی، سیمان، محصولات کشاورزی را تولید می کند. خط اول کارخانه مربوط به واحد ریسندگی و تولید نخ بوده که مواد اولیه آن با سهمیه ای که از وزارت صنعت، معدن و تجارت اخذ کرده ایم از پتروشیمی های داخل کشور تهیه می شود. پس از این مرحله وارد واحد بافندگی شده و نخ به رول یا پارچه تبدیل می شود و در ادامه چاپ مورد نظر هر محصول روی کیسه درج شده که در نهایت در دستگاه های مربوطه برش و بر اساس سفارش مشتری در بسته های ۳۰۰ و ۵۰۰ عددی بسته بندی و برای مشتریان ارسال می شود.
هم اکنون ۱۸۰ نفر در سه شیفت کاری در این واحد مشغول به کار هستند. در حال حاضر ۷۰ درصد بازار استان را پوشش داده و با ۲۲ استان کشور که اکثرا کارخانجات دام و طیور و آرد هستند، همکاری می کنیم. با واسطه و از طریق تجار به کشورهای افغانستان، پاکستان و عراق هم صادرات داشته ایم.
واحد فروش شرکت، ارتباطات تنگاتنگی با مشتریان سراسر کشور برقرار کرده است. واحد CRM  یا همان ارتباط با مشتریان تمام موارد را رصد و از مشتریان نظرسنجی می کند تا چنانچه نیاز به اصلاح در فرآیند تولید وجود داشته باشد در واحد تحقیق و توسعه بهبود کیفیت صورت گیرد تا محصول کیفی به مشتری ارائه شود.
در حال حاضر ظرفیت تولید ما حدود ۴۰۰ تن معادل پنج تا ۶ میلیون کیسه در ماه است. این صنعت سرمایه در گردش فراوانی نیاز دارد و در ماه ۲۵ تا ۳۰ میلیارد تومان مواد اولیه می خواهد. نیاز مالی شرکت و سرمایه در گردش مورد نیاز در یک پروسه سه ماهه ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود.

*آیا ظرفیت توسعه در مجموعه پویا کیسه وجود دارد؟
هشت هزار متر سوله سرپوشیده و دو واحد ریسندگی در مجموعه وجود دارد و واحد بافندگی تا دو برابر قابل توسعه است. با توسعه در قسمت بافندگی می توانیم تولید را تا ۱۰ میلیون کیسه هم افزایش دهیم.
با توجه به مشکلات نقدینگی، باید دو روز در هفته ماشین آلات خاموش شوند که به همین دلیل تا کنون سراغ توسعه نرفته ایم، ضمن اینکه بیشتر ماشین آلات این صنعت هم وارداتی هستند و در واردات ماشین آلات با مشکل مواجه هستیم.
شرایط کشور به گونه ای است که تولید کننده انگیزه ای برای توسعه ندارد و شاید به خروج از مرداب تولید هم تمایل داشته باشد. اگر تاکنون در بستر تولید مانده ایم عشق، علاقه و اشتغال افراد و صدای دستگاه ها برای ما مهم بوده است.

*خاموشی و کمبود برق تا چه حدی به واحد‌های تولیدی آسیبب می‌رساند؟
همه تولید‌کننده‌ها گرفتار مشکلات مشترکی هستند و معضل حادی که در سال جاری پشت سر گذاشتیم خاموشی و قطعی برق بود که چهار ماه این واحد و سایر واحد‌های تولیدی را درگیر کرد. این مسأله ظرفیت تولید ما را بسیار کاهش داد و از سفارشات عقب ماندیم که حدود ۱۴ میلیارد تومان خسارت به این واحد تولیدی تحمیل کرد. نگرانی امروز واحد‌های تولیدی افت فشار گاز و در پی آن مشکل تأمین خوراک نیروگاه‌ها و کمبود تولید برق ناشی از افت فشار گاز است.
شهرک صنعتی گرگان یک، برخلاف سایر شهرک‌های صنعتی خط انتقال مجزا و اختصاصی ندارد که این موضوع پایداری برق این شهرک را کاهش داده است و موجب بالا رفتن ضایعات و کاهش راندمان تولید در واحد‌های تولیدی تکنولوژی محور که حساسیت خاصی روی ماشین آلات آن‌ها وجود دارد، می‌شود.

*یکی از چالش‌هایی که تولیدکنندگان با آن مواجه هستند کمبود نیروی انسانی متخصص است. این مسأله چقدر جدی بوده و آسیب زننده است؟

در استان‌های شمالی به ویژه گلستان عدم وجود نیروی انسانی متخصص آشنا به واحد‌های تولیدی، معضلی است که صنایع با آن درگیر هستند حتی در تأمین نیروی کار ساده هم با چالش مواجه هستیم. در سال‌های گذشته سیاست‌هایی در بخش دولتی اتخاذ شده که مشکلات بنگاه‌های اقتصادی را دو چندان کرده است. با وجود دانشگاه‌های معتبر در استان و تربیت دانشجو در رشته‌های مهندسی اماخلأضعف ارتباط صنعت و دانشگاه و عدم آشنایی دانشجویان با فضای کسب و کار مخصوصاً حوزه‌های صنعتی استان موجب شده فارغ التحصیلان توان حل مشکل صنایع را نداشته باشند.
قاطبه این نیرو‌ها زمانی که برای جذب مراجعه می‌کنند فاقد حداقل اطلاعات در زمینه تخصصی هستند لذا واحد تولیدی ناچار است ماه‌ها و سال‌ها برای آموزش و توانمند‌سازی فرد هزینه کند و وقت بگذارد این در حالی است که به دلیل قوانین ناقص و یکطرفه کار، هیچ تضمینی برای ماندگاری این نیرو‌ها وجود ندارد.

*تأمین اجتماعی و مالیات چه چالش‌هایی را برای واحد‌های تولیدی ایجاد می‌کند؟

موضوعات مالی که سازمان تأمین اجتماعی روی دوش کارفرما می‌گذارد بسیار سرسام‌آور است و این سازمان به لحاظ جرایمی که دریافت می‌کند بزرگترین نزول خور کشور به حساب می‌آید که تولید و صنعت را با مشکل مواجه کرده است. دولت در کشور‌های توسعه یافته به سرمایه‌گذاران، کارآفرینان و افرادی که اشتغال ایجاد می‌کنند یارانه می‌پردازد و برای آنان معافیت در نظر می‌گیرند.
در حال حاضر ۳۰ درصد حقوقی که به پرسنل پرداخت می‌شود را به سازمان تأمین اجتماعی می‌پردازیم. این سازمان علاوه بر اینکه خدمات مطلوبی ارائه نمی‌دهد به طور دائم با تغییر سیاست‌های بازنشستگی چالش ایجاد می‌کند. سرمایه بیمه شدگان در جای درستی سرمایه‌گذاری نشده است. تأمین اجتماعی در شرکت‌های شصتا که مدیران فرمایشی و تحمیلی دارند سرمایه‌گذاری می‌کند که اغلب زیان‌ده هستند. در حوزه معافیت‌های مالیاتی قوانینی وجود دارد؛ به عنوان مثال شرکت‌های مستقر در شهرک‌های صنعتی به استناد ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم معاف از مالیات هستند اما فرایند رسیدگی به دفاتر و فرایند‌های مالی شرکت‌های مستقر در این شهرک‌ها از ناحیه ممیز‌ها به سمت و سویی پیش می‌رود که کارفرما برای پرداخت مالیات مجبور به توافق می‌شود. واحد تولیدی ما با توجه به اینکه جزء شرکت‌های تازه تأسیس بود نتوانست از معافیت‌ها بهره‌مند شود. از طرفی سامانه‌های متعدد دولتی که نیازمند بکارگیری نیروی انسانی برای تکمیل فرم‌های موجود در این سامانه است، تولید‌کننده را با چالش مواجه کرده است. تفاوت بخش خصوصی با بخش دولتی چابکی، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره وری است اما با توجه به قوانین دست و پاگیر تقریباً بخش خصوصی هم مشابه بخش دولتی شده که این مسأله کاهش بهره وری را رقم می‌زند. قوانین ناکارآمدی که تهی از سیاست‌های انگیزشی است و وجود مکانیزم‌هایی که بتوان بهره وری در تولید را افزایش داد، محلی از اعراب ندارد. برخی نیرو‌های کاری در برابر پرداخت حداقل حقوق هم برای بنگاه‌های اقتصادی خلق ثروت نمی‌کنند.

*سیاست‌های انقباضی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات چه مشکلاتی را برای واحد تولیدی به وجود می‌آورد؟

دولت در سال‌های اخیر سیستم بانکی انقباضی را اعمال کرده این در حالی است که بنگاه‌های اقتصادی برای آنکه سرپا بمانند به تسهیلات نیاز دارند. اکثر صنایع معوقات بانکی دارند چراکه پایین‌تر از ظرفیت خود تولید می‌کنند زیرا برای تولید بالاتر از نقطه سربه سر و دستیابی به سود نیازمند سرمایه در گردش و نوسازی ماشین آلات هستند اما در کشور ما پرداخت تسهیلات قفل‌زده شده و با تمام دنیا هم قطع ارتباط کرده‌ایم که این عدم ارتباط، واردات ماشین آلات و نوسازی صنایع را با مشکل مواجه کرده است. بسته بودن ثبت سفارش برای وارد کردن ماشین آلات و عدم تخصیص ارز، تولید‌کننده را مجبور به واردات با ارز آزاد می‌کند که مجموع این شرایط تولید را سخت کرده است.
امروز تولید‌کننده خود را با مشقت سرپا نگه داشته و چنانچه سیاست‌های حمایتی از سوی دولت اعمال نشود که بعید می‌دانم چنین اتفاقی بیافتد، تا چند سال آینده بنگاه اقتصادی فعال نخواهیم داشت. زمانی برای حاشیه اطمینان در انبار‌های صنایع مواد اولیه و کالای نیمه ساخته برای پاسخگویی به مشتریان وجود داشت اما این موجودی در حال حاضر به حداقل ممکن رسیده چراکه از محل فروش دارایی‌ها، کالا‌ها و کاهش موجودی انبار‌ها سرمایه در گردش را تأمین می‌کنیم. بنگاه‌ها از هم مطالبات زیادی دارند و پرداخت‌ها بسیار دشوار شده است. اگر همت قوه قضاییه نبود، دولت و قوه مجریه ۵۰ درصد مجموعه‌های تولیدی توسط بانک‌ها را تعطیل می‌کردند.