گشت ارشاد مسئولان به کجا رسید؟ کلینیک حجاب از کجا آمد؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی آفتاب نو، در دولت گذشته، رئیس‌جمهور وقت، سید ابراهیم رئیسی، وعده داده بود که گشت ارشاد مسئولان را راه‌اندازی کند تا بر عملکرد آنان نظارت شود و از تخلفات جلوگیری گردد. این وعده تا امروز عملی نشده و بیشتر در حد یک ادعا باقی مانده است. حالا، با مطرح شدن مبحث “کلینیک حجاب”، دوباره بحث گشت ارشاد مسئولان به جریان افتاده است. برای روشن‌تر شدن ابعاد این موضوع، با هاتف علی‌دوست، کارشناس فرهنگی و اجتماعی اصولگرا ، گفت‌وگویی داشتیم.

 علی‌دوست در مورد اینکه اخیراً بحث‌هایی در خصوص گشت ارشاد مسئولان و همچنین کلینیک حجاب مطرح شده است. به نظر شما این دو موضوع چه ارتباطی با یکدیگر دارند و چرا گشت ارشاد مسئولان هنوز عملیاتی نشده است ؟ اینگونه گفت: اولاً باید بگویم که مسأله بی‌حجابی همیشه یکی از چالش‌های جدی در جامعه ما بوده است. به ویژه در دوران اخیر که با نگاهی سختگیرانه‌تر و اعمال فشار بیشتر در این زمینه مواجه شده‌ایم. در همین راستا، طرح‌هایی مانند “کلینیک حجاب” به میان آمده که هدف آن به نظر می‌رسد تغییر رفتارهای فرهنگی در جامعه باشد. اما این سؤال پیش می‌آید که آیا این رویکرد سلبی و تهاجمی می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد؟ در واقع، باید به این موضوع با دقت و بررسی دقیق‌تری نگاه کنیم. جامعه ایرانی با تنوع‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی دینی روبه‌رو است، و باید این تنوع‌ها را به عنوان یک غنای فرهنگی در نظر گرفت نه تهدید. همان‌طور که در حدیث علی ابن ابی‌طالب آمده است، اختلاف سلایق می‌تواند به رشد و تکامل اجتماعی کمک کند، بنابراین باید بپذیریم که نظرات و رفتارهای مختلف ممکن است وجود داشته باشد و نمی‌توان همه چیز را با یک معیار واحد سنجید.در خصوص گشت ارشاد مسئولان هم باید بگویم که این طرح در ابتدا به عنوان یک اقدام برای نظارت بر رفتار و عملکرد مسئولان مطرح شد، اما متأسفانه تا کنون به مرحله اجرا نرسیده است. به‌نظر می‌رسد که بیشتر از آنکه بحث نظارت بر عملکرد مسئولان جدی باشد، بیشتر یک شعار و وعده انتخاباتی بوده است. در حقیقت، شاید به جای چنین اقداماتی، باید به تقویت رویکردهای فرهنگی و اجتماعی توجه کرد که در آن به جای سختگیری و مجازات، زمینه‌های گفت‌وگو و آگاهی‌سازی فراهم شود.

وی در مورد اینکه  آیا رویکردهای فرهنگی مانند “کلینیک حجاب” می‌توانند تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشن،یا اینکه این‌گونه طرح‌ها در واقع رویکردی سطحی و موقتی به شمار می‌آیند چنین گفت:  باید از نگاه سطحی به این موضوع دوری کرد. نگاه فرهنگی به مسأله بی‌حجابی و یا حتی سایر مسائل اجتماعی باید جامع و عمیق باشد. اگر بخواهیم واقعاً به این موضوعات پرداخته و نتیجه‌ای مثبت بگیریم، باید رویکردهای فرهنگی و آموزشی را در دستور کار قرار دهیم. برای مثال، همان‌طور که در حدیث نبوی آمده است “الناس علی دین ملوکهم”، نسل جوان امروز بیشتر تحت تأثیر رفتارهای مسئولان و الگوهای فرهنگی قرار می‌گیرند. اگر این الگوها منفی و سلبی باشند، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که جوانان به سبک زندگی اسلامی گرایش پیدا کنند.به جای اینکه تنها به رویکردهای سختگیرانه و تنبیهی مثل گشت ارشاد توجه کنیم، باید به اصلاح روش‌های فرهنگی و آموزشی بپردازیم. باید سعی کنیم که ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی را از طریق آموزش‌های مثبت، تشویق و ترغیب به نسل‌های آینده منتقل کنیم. در این مسیر، مدارا و تعامل فرهنگی نقش بسیار مهمی دارد. به جای برخورد قهری، باید فضایی ایجاد کنیم که در آن افراد بتوانند به طور آزادانه در مورد مسائل فرهنگی و اجتماعی گفتگو کنند و در این فرآیند، نگرش‌ها و رفتارهای مثبت را در خود بپرورانند.

این کارشناس اجتماعی ، فرهنگی اصولگرا در خصوص اینکه چرا در دهه‌های اخیر روش‌های رادیکال و سختگیرانه به جای روش‌های مدارا و اصلاحات فرهنگی در جامعه رواج پیدا کرده است چنین گفت: یکی از دلایل اصلی این موضوع این است که در دهه‌های گذشته، به ویژه در دهه ۶۰، بسیاری از مسئولان به اصلاحات فرهنگی با رویکردی رادیکال روی آوردند. در آن زمان، برای مقابله با تغییرات اجتماعی و فرهنگی که در جامعه رخ می‌داد، به جای توجه به علل ریشه‌ای و فرهنگی، بیشتر بر روی اعمال فشار و محدودیت‌ها تمرکز شد. این رویکردهای رادیکال، به ویژه برای نسل‌های بعدی که از آن زمان به دنیا آمده‌اند، آثار منفی زیادی داشته است.اکنون بسیاری از افرادی که در آن زمان به اصلاحات فرهنگی پرداخته‌اند، از نتیجه آن ناراضی هستند. آنچه که در نهایت به‌دست آمد، به جای بهبود شرایط، بیشتر منجر به سرخوردگی و نارضایتی شد. از این رو، امروز باید از این تجربیات درس بگیریم و به جای رویکردهای رادیکال، به راه‌حل‌های فرهنگی و اجتماعی مدرن‌تر و انسانی‌تر فکر کنیم. در این راه، باید به جای برچسب زدن به افراد و قضاوت‌های سریع، در جستجوی راه‌حل‌هایی باشیم که همه اعضای جامعه را در نظر بگیرد و به آنها فرصتی برای رشد و بهبود بدهد.

در نهایت، چه راه‌حلی برای اصلاح این رویکردها پیشنهاد می‌کنید؟ هاتف علی‌دوست اینگونه گفت:آنچه که باید در نظر گرفت این است که جامعه ما با چالش‌ها و مشکلات بسیاری روبه‌رو است. برای حل این مشکلات، نیاز به رویکردهایی عادلانه و واقع‌بینانه داریم. به جای اینکه نگاهی بیمارگونه به بخشی از جامعه، به‌ویژه قشر جوان، داشته باشیم، باید فضایی از همدلی، تفاهم و گفت‌وگو ایجاد کنیم. به جای فشار، باید به آموزش و اصلاحات فرهنگی فکر کنیم و تلاش کنیم که نگرش‌ها و رفتارهای مثبت در جامعه تقویت شوند. اگر جامعه به این نتیجه برسد که برای تغییر باید با رویکردی مهربانانه و همدلانه به هم نزدیک شویم، قطعاً شرایط اجتماعی و فرهنگی بهبود خواهد یافت.در این مسیر، نباید فقط به طرح‌های سطحی و موقت مانند گشت ارشاد و کلینیک حجاب اکتفا کرد. ما به طرح‌های بنیادین و درازمدت نیاز داریم که در آن توجه به فرهنگ، آموزش، و تعامل اجتماعی در اولویت باشد. در نهایت، این تنها با همت و همدلی جامعه میسر خواهد شد. مسأله بی‌حجابی و مسائل اجتماعی مرتبط با آن نیازمند بررسی دقیق و همه‌جانبه است. باید با رویکردی انسانی‌تر و عقلانی‌تر به این موضوعات پرداخته و به‌جای فشارهای اجتماعی، فضای گفتگو و مدارا را گسترش دهیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به نتایج مثبتی در زمینه تقویت فرهنگ اسلامی و بهبود روابط اجتماعی دست پیدا کنیم.