چرا در پروژه مکران می‌خواهند ایران را دور بزنند؟

 انتخاب سیستان‌وبلوچستان به‌عنوان نخستین سفر استانی رئیس‌جمهور به قدر کافی برای توجیه اهمیت این استان کفایت می‌کند. اهمیتی که رئیس‌جمهور روز جمعه آن را اینگونه مورد تأکید قرار می‌دهد: «از زمان روی کار آمدن، امکان ندارد هفته‌ای بگذرد که به فکر توسعه مکران و استان سیستان‌وبلوچستان نباشد و در این خصوص جلسات مختلفی برگزار نکند.»

منطقه مکران و به‌ویژه بندر چابهار از زمان‌های دور در تاریخ ایران نقش مهمی در تجارت و ارتباطات بین‌المللی ایفا کرده است. این منطقه با موقعیت استراتژیک خود در جنوب شرقی ایران و نزدیک به دریای عمان، یکی از نقاط حیاتی در توسعه زیرساخت‌های اقتصادی کشور به شمار می‌رود.

مکران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از بهترین نقاط ایران برای توسعه تجارت و صنعت است. این منطقه می‌تواند به‌عنوان یک مجموعه صنعتی و تجاری در کنار توسعه بندر چابهار، به محوری برای فعالیت‌های اقتصادی داخلی و خارجی تبدیل شود. سواحل عمان و دریای مکران، مسیر‌های آبی‌ای‌اند که ایران می‌تواند از آن‌ها برای توسعه تجارت و گسترش روابط اقتصادی استفاده کند. همچنین استفاده از این منطقه به عنوان پایگاه انرژی و صنعتی نیز به عنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک مطرح است.

همچنین بندر چابهار با توجه به زیرساخت‌های آن می‌تواند یک مرکز حمل‌ونقل مواد اولیه معدنی و صنعتی ایران به شمار آید. اگرچه پروژه‌های مختلفی در این زمینه در حال انجام است، اما تاکنون میزان تحقق این پروژه‌ها در حدی نبوده که بتواند به طور کامل از ظرفیت‌های این منطقه بهره‌برداری کند.

تکمیل پروژه راه‌آهن چابهار- سرخس می‌تواند ارتباطات تجاری ایران با کشور‌های آسیای میانه را بهبود بخشد و بندر چابهار را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مبادی صادراتی و وارداتی ایران مطرح کند. این پروژه می‌تواند امکان دسترسی آسان به بازار‌های آسیای مرکزی را فراهم آورد و از طریق دریا به دیگر نقاط دنیا متصل شود. این پروژه علاوه‌بر تسهیل حمل‌ونقل کالا، می‌تواند جریان اقتصادی منطقه را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد و ایران را به یکی از مهم‌ترین کریدور‌های ترانزیتی تبدیل کند. 

توسعه منطقه مکران با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین مشکلات، زیرساخت‌های ناکافی و کمبود سرمایه‌گذاری‌های کلان در این منطقه است. اگرچه دولت ایران تلاش‌هایی برای بهبود این وضعیت انجام داده است، اما همچنان برخی از این پروژه‌ها با مشکلات مالی و مدیریتی مواجهند. علاوه بر این، محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها می‌توانند به‌عنوان موانعی بر سر راه توسعه منطقه مکران و بندر چابهار عمل کنند. با وجود چالش‌ها، توسعه مکران همچنان می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های استراتژیک ایران تبدیل شود.

ایران به‌عنوان کشوری با موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد، می‌تواند با ایجاد یک شبکه تجاری و ترانزیتی پیشرفته در این منطقه به یکی از هاب‌های مهم اقتصادی جهان تبدیل شود. به‌ویژه با توجه به روابط ایران با کشور‌های همسایه و نیاز آن‌ها به دسترسی به آب‌های آزاد، توسعه مکران می‌تواند به فرصتی بی‌نظیر برای ایران تبدیل شود. درنهایت اگر ایران بتواند این پروژه‌های استراتژیک را به طور کامل عملیاتی کند و به ویژه راه‌آهن چابهار- سرخس را به اتمام برساند، این منطقه می‌تواند به یکی از مهم‌ترین نقاط ترانزیتی و تجاری جهان تبدیل شود و ایران را به یکی از قدرت‌های تجاری منطقه و حتی فراتر از آن بدل کند.

فارغ از اینکه کدام کشور‌ها می‌توانند شریک ایران در توسعه مکران و بندر چابهار باشند، آنچه کارشناسان بر آن اتفاق نظر دارند این است که ایران باید جدیت و سرعت بیشتری در اجرایی کردن کریدور شمال- جنوب به خرج دهد. این کریدور می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسیر‌های ترانزیتی بین اروپا و آسیا، ایران را در موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز خود حفظ کند. اگر ایران نتواند این پروژه‌ها را به‌موقع تکمیل کند، ممکن است از مسیر رقابتی کریدور‌های رقیب دور بماند و موقعیت چهارراهی ایران از بین برود.  

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.