وضعیت مصرف به‌ویژه در این چند روز اخیر با ورود سامانه سرد بارشی از شمال کشور و درگیر کردن استان‌های شمالی، شمال‌شرق و مرکزی که همراه با برف و باران و کاهش محسوس دماست، روند افزایشی به خود گرفت. بر اساس پیش‌بینی‌ها، ماندگاری این سرما با کاهش ۸ درجه‌ای دمای هوا تا اواخر هفته آتی ادامه دارد، با توجه به این مقدار کاهش دما، طبق اعلام سعید توکلی – معاون وزیر نفت پیش‌بینی می‌شود مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری، صنایع جزء و حمل‌ونقل، طی هفته جاری به مرز ۶۰۰ میلیون مترمکعب برسد.
با توجه به مقدار گاز ارسالی به شبکه طی روز گذشته و مقدار مصرفی که بخش خانگی، تجاری، صنایع جزء و حمل‌ونقل در همین بازه زمانی داشتند، شرایط دمایی حاکی از آن است که بالغ بر ۸۵ میلیون مترمکعب از سوی همین بخش افزایش مصرف خواهیم داشت.
مصارف بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء بیش از ۶۰ درصد از گاز تحویلی به شبکه انتقال کشور را به خود اختصاص می‌دهد، با کاهش یک درجه سانتی‌گراد دمای خانه، می‌توان حدودا ۶ درصد مصرف گاز در آن خانه را کاهش داد.
راهکارهای کاهش مصرف در بخش اداری
کاهش یک درجه سانتی‌گراد دمای هوا، سبب افزایش ۲۵ میلیون مترمکعبی مصرف گاز، یعنی معادل یک فاز عسلویه می‌شود که رقم بسیار بالایی است. در چنین شرایطی، تمرکز بر کاهش اتلاف انرژی در ساختمان‌های عمومی، به‌ویژه ادارات، امری حیاتی است، از جمله راهکارهای پیشگیری از اتلاف انرژی در ادارات می‌توان به عایق‌بندی ساختمان‌های اداری، سیستم‌های هوشمند تنظیم دما، تعمیر و نگهداری سیستم‌های گرمایشی، برنامه‌ریزی مناسب ساعات کاری، اجرای سیاست‌های تشویقی و تنبیهی، آموزش منابع انسانی، استانداردسازی بودجه انرژی و جایگزینی سیستم‌های پراکنده با حرارت مرکزی اشاره کرد.
استفاده از پنجره‌های دوجداره، عایق‌بندی کف، سقف و دیوارها و درزگیری دریچه‌ها و پنجره‌ها می‌تواند هدررفت انرژی را کاهش دهد. این اقدام ساده اما مؤثر می‌تواند مصرف انرژی را در ساختمان‌های قدیمی تا ۳۰ درصد کاهش دهد. همچنین تجهیز ادارات به سیستم‌های هوشمند جهت کنترل حرارت ثابت، امکان کاهش مصرف در ساعات غیرکاری را فراهم می‌کند. تنظیم خودکار سیستم‌های گرمایشی بر اساس حضور یا عدم حضور کارکنان از دیگر مزایای این فناوری است.
انجام سرویس‌های دوره‌ای برای سیستم‌های گرمایشی، از جمله بررسی مبدل‌های حرارتی و پاک‌سازی فیلترها، به بهبود راندمان سیستم و کاهش هدررفت انرژی کمک می‌کند، ضمن اینکه تعیین ساعات کاری ادارات بر اساس شرایط جوی و کاهش فعالیت‌ها در ساعات پیک مصرف انرژی، می‌تواند به تعادل مصرف گاز کمک کند. همچنین کاهش دما در ساعات غیرکاری یکی دیگر از راهکارهای مهم است.
از سوی دیگر تخصیص جریمه برای ادارات پرمصرف و ارائه تسهیلات به اداراتی که مصرف بهینه دارند، می‌تواند انگیزه لازم برای مدیریت مصرف را ایجاد کند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای کارکنان ادارات در زمینه استفاده بهینه از انرژی، تنظیم دمای مناسب و استفاده از لباس‌های گرم‌تر، راهکار مؤثری برای کاهش مصرف است.
تدوین بودجه انرژی مشخص برای ساختمان‌های عمومی و دولتی، کنترل بیشتری بر میزان مصرف ایجاد و ادارات را به رعایت مصرف بهینه تشویق می‌کند، علاوه‌بر این استفاده از سیستم‌های متمرکز حرارت مرکزی به‌جای سیستم‌های پراکنده در ساختمان‌های بزرگ، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، بازدهی انرژی را افزایش می‌دهد.
راهکارهای کاهش مصرف در بخش خانگی
تنظیم دمای سیستم‌های گرمایشی بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد، می‌تواند مصرف گاز را تا ۱۰ درصد کاهش دهد چراکه کاهش یک درجه سانتی‌گراد دما در خانه باعث کاهش ۶ درصدی مصرف گاز می‌شود. همچنین پوشیدن لباس‌های گرم در خانه می‌تواند نیاز به افزایش دمای سیستم گرمایشی را کاهش دهد.
علاوه‌بر این استفاده از پنجره‌های دوجداره و پرده‌های ضخیم برای جلوگیری از هدررفت انرژی، عایق‌بندی سقف، دیوارها و کف منازل برای حفظ گرمای داخلی، درزگیری درها و پنجره‌ها با استفاده از نوارهای درزگیر، خاموش کردن سیستم گرمایشی در زمان خروج از منزل یا کاهش دما به میزان حداقلی، استفاده از ترموستات‌های هوشمند برای تنظیم دمای خودکار محیط، سرویس سالانه بخاری‌ها، شوفاژها و پکیج‌ها برای افزایش راندمان، تمیز کردن دودکش‌ها و فیلترهای گرمایشی به‌طور منظم، تنظیم دمای آبگرمکن در حد ۵۰ درجه سانتی‌گراد و خاموش کردن آن در ساعات غیرضروری و استفاده از دوش‌های کم‌مصرف برای کاهش مصرف آب گرم در این مهم اثرگذار است.
راهکارهای کاهش مصرف در بخش تجاری
در بخش تجاری نیز تنظیم سیستم‌های گرمایشی بر اساس ساعات کاری و کاهش دما در زمان تعطیلی، استفاده از ترموستات‌های هوشمند برای مدیریت دما در فروشگاه‌ها، دفاتر و اماکن تجاری، نصب پنجره‌های دوجداره و درب‌های عایق برای جلوگیری از هدررفت گرما، عایق‌بندی سقف و دیوارها در ساختمان‌های تجاری، استفاده از بخاری‌ها، شوفاژها و سیستم‌های حرارت مرکزی با راندمان بالا، جایگزینی سیستم‌های قدیمی با تجهیزات کم‌مصرف و هوشمند، نصب پرده‌های ضخیم در محل‌های پرتردد و استفاده از درهای اتوماتیک برای کاهش ورود هوای سرد به فضای داخلی می‌تواند در کاهش مصرف انرژی و مدیریت مصرف موثر باشد.
ضمن اینکه ارائه آموزش به کارکنان برای استفاده بهینه از سیستم‌های گرمایشی و کاهش اتلاف انرژی، تشویق به خاموش کردن تجهیزات اضافی در ساعات غیرکاری، استفاده از روشنایی LED و خاموش کردن سیستم‌های گرمایشی و روشنایی در ساعات غیرکاری، نصب حسگرهای حرکتی برای خاموش و روشن کردن خودکار تجهیزات، انجام سرویس‌های دوره‌ای سیستم‌های گرمایشی و شوفاژها برای افزایش کارایی و کنترل سیستم‌های تهویه و گرمایش برای جلوگیری از اتلاف انرژی برای تحقق این مهم اثرگذار است.
رعایت این راهکارها توسط شهروندان و صاحبان کسب‌وکارها می‌تواند نقش مهمی در عبور از چالش‌های مصرف انرژی در فصل سرد ایفا کند. مشترکان با اجرای راهکارهای ارائه‌شده می‌توانند نقشی کلیدی در کاهش مصرف و تأمین پایدار گاز ایفا کنند. رعایت مصرف بهینه علاوه بر کاهش هزینه‌ها، به حفظ منابع ملی برای نسل‌های آینده کمک خواهد کرد.
