اقتصاد بین الملل در صحیفه

صحیفه سجادیه کتابی به یادگار مانده از امام زین العابدین و سید الساجدین حضرت علی ابن الحسین علیه السلام است. امامی که علیرغم نقش شگرف و بسیار تاثیرگذار ایشان در حفظ و ادامه بنیان امامت، اما جایگاه، شخصیت و آثار ایشان همچنان در هاله‌ای از غربت است و شیعه چنان که شایسته و بایسته است نه نسبت به وجود مبارک ایشان، نه نسبت به نقش ایشان در ادامه روند امامت و حفظ آن در تاریخ و نه حتی نسبت به آثار ارزشمند برجای مانده از آن حضرت شناخت و اطلاعی ندارد.

 به عنوان مثال افراد بسیاری معتقدند دعا‌های صحیفه سجادیه، تنها به ارتباط میان انسان و خدا می‌پردازد و در میان این دعا‌ها نمی‌توان نسبتی میان انسان و جهان پیدا کرد. در حالی که بازخوانی دقیق این کتاب نشان می‌دهد که مجموعه‌ای متنوع از تمامی نیاز‌های زیست دینمدارانه انسان در این کتاب بیان شده است.

حتی مباحث اقتصادی! بله مباحث اقتصادی. شاید تعجب کنید و شاید حتی باور نکنید که در صحیفه سجادیه که به زبورآل محمد (صل الله علیه وآله) مشهور است موضوعات اقتصادی هم وجود داشته باشد. چون چیزی که اغلب ما از صحیفه سجادیه می‌دانیم این است که مجموعه‌ای از دعا‌ها و مناجات‌های حضرت سجاد علیه السلام است (۵۴ دعا) که یکجا جمع آوری شده است و احتمالا شامل معارف ناب عرفانی و توحیدی و نهایتا آموزه‌های اعتقادی است. اما این همه ماجرا نیست. صحیفه سجادیه به واقع در رابطه با مباحث اقتصادی هم حرف برای گفتن دارد.

از جزیی‌ترین نیاز‌های اقتصادی تا اقتصاد بین الملل در صحیفه 

«علی اصغر حسینی» پژوهشگر و کارشناس صحیفه سجادیه در این رابطه می‌گوید: «شاید بیشتر تعجب کنید اگر بگویم در این کتاب مجموعه‌ای از مبانی، شاخص ها، روش‌ها و آیین نامه‌های اقتصادی بیان شده است به گونه‌ای که از جزیی‌ترین نیاز‌های اقتصادی افراد یک جامعه (بعنوان مثال نیاز‌های اندک روزمره مانند نمک وآتش وکبریت) تا کلان‌ترین نگرش‌های اقتصادی در مقابل نگرش‌های لیبرالیستی و ماتریالیتسی را می‌توان در آن دید.

صحیفه سجادیه مبانی دینی اقتصاد اسلامی را در تمامی ابعاد آن تشریح می‌کند. یعنی اگرعلم اقتصاد را مطالعه چگونگی تخصیص منابع کمیاب برای تولید، توزیع و مصرف بدانیم – چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی- و دو نوع عمده از اقتصاد را تعریف کنیم (اقتصاد خرد که بر رفتار مصرف کنندگان و تولیدکنندگان فردی تمرکز دارد و اقتصاد کلان که اقتصاد‌های کلی را در مقیاس منطقه ای، ملی یا بین المللی بیان می‌کند) در همه این محور‌ها می‌توان مواردی در این کتاب دید. به بیان دیگر در مجموعه ۵۴ دعای صحیفه سجادیه، هیچ دعایی را نمی‌توان یافت که در آن به یکی از موارد جزیی یا کلان در موضوعات اقتصادی اشاره نشده باشد و آنچه در ادامه بیان می‌شود صرفا نمونه‌ای از این موضوعات است.

نسبت میان دنیا و آخرت و رعایت تناسب میان تلاش برای رفع حاجت‌های دنیایی و نیاز‌های آخرتی از ویژگی‌های اقتصاد اسلامی است. امام سجاد علیه السلام در حدیثی می‌فرماید: «کسی که دنیای خویش را به سبب آخرت و یا آخرت خود را به سبب دنیا رها کند از ما نیست» ایشان با همین نگاه در دعای ششم صحیفه سجادیه که به عنوان دعای روز و شب شناخته می‌شود، در معرفی روز می‌فرماید: «و خلق لهم النهار مبصرا لیبتغوا فیه من فضله، و. بکل ذلک یصلح شانهم؛ خداوند، روز را بینایی بخش قرار داد تا در آن به جستجوی فضل حق خیزند و به اسباب رزق و روزی او دست یابند و در زمین او در پی سود ناپایدار دنیا و ادراک نفع همیشگی آن جهان به راه افتند، و بر اثر همه این امور (کار و تلاش و رفتن به دنبال رزق و روزی) کار ایشان را به سامان می‌آورد.» توجه به درک آخرت در فعالیت‌های اقتصادی روزانه از نکاتی است که به صراحت در این فراز از دعا به آن اشاره شده است. همانگونه که قرآن در سوره قصصص آیه ۷۷ می‌فرماید: «وَابتَغِ فِیما آتاکَ اللّهُ الدّارَ الْآخِرَهَ وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ احْسِن کَمآ احْسَنَ اللّهُ الَیْکَ وَ لاتَبْغِ الْفَسادَ فِی الْارْضِ انَّ اللّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ؛ و در آنچه خدا به تو داده است، سرای آخرت را بطلب؛ و بهره ات را از دنیا فراموش مکن؛ و همان گونه که خدا به تو نیکی کرده، نیکی کن؛ و هرگز در زمین در جستجوی فساد مباش، که خدا مفسدان را دوست ندارد.»

منبع: ایرنا