از تاریخچه پیداش شغل کارمندی تا جایگاه کارمند در اسلام

هفته اول شهریور هفته دولت نامیده و چهارم ماه شهریور روز کارمند است. همه ساله در هفته دولت روز ۴ شهریور به روز کارمند اختصاص می‌یابد و در این روز به منظور تجلیل از کارگزاران دولت جمهوری اسلامی و ارج نهادن به خدمت، با تبیین ملاک‌های انتخاب، کارمندان نمونه به عنوان نمایندگان خیل عظیم کارکنان نظام در اقصی نقاط کشور، انتخاب و مورد تشویق و تقدیر قرار می‌گیرند. این روز یادآور خاطره شهیدان بزرگوار هفته دولت در سال ۱۳۶۰ به خصوص شهیدان رجایی و باهنر است.

کارمند کیست؟

کارمند کسی است که به ازای انجام کار فکری در دستگاهی اداری، حقوق دریافت می‌کند و بناست که به طور درازمدت اشتغال داشته باشد. کارمندان به دو بخش کارمندان دولتی و کارمندان خصوصی تقسیم می‌شوند. ویژگی‌های خاص کارمندان، کارمندان بخش خصوصی را از کارمندان بخش دولتی و این دو قشر را از طبقهٔ کارگر جدا می‌کند. وضعیت مادی کارمندان و منزلت اجتماعلی آنان (هم دولتی و هم خصوصی) با تحولات اقتصادی و اجتماعی نوسان دارد.

کارمندی در مفهوم جدید با رشد سرمایه‌داری و پس از انقلاب صنعتی شکل گرفت. دانشگاه‌های غرب که تامین‌کنندهٔ نیاز جریان تولید صنعتی بودند تربیت کارمندان را بر عهده گرفتند. جامعه‌شناسان مارکسیستی اصولاً قائل به وجود قشری به نام کارمند نیستند و جامعه را به دو طبقهٔ کارگر و سرمایه‌دار تقسیم می‌کنند. اما جامعه‌شناسان سرمایه‌داری قشر کارمند را یکی از طبقات چندگانه می‌دانند که از طبقات متوسط است.

تاریخچه پیداش شغل کارمندی
منشاء پیدایش کارمندان دولتی را باید در دربار‌ها جستجو کرد که پادشاهان افراد خاصی را که دارای مهارت‌های لازم بودند بطور درازمدت -در قالب مزد زمانی- استخدام کردند، و آنان را به نظام ارزشی خود وفادار ساختند. با جایگزینی حکومت‌های جمهوری به جای پادشاهی، این کارمندان باید علاوه بر داشتن مهارت‌های لازم، وفاداری خود را به نظام حکومتی نیز آشکار می‌ساختند.

اما در خصوص کارمندان خصوصی، پس از انقلاب صنعتی بنگاه‌های تولیدی به افرادی که به شکل پیوسته در خدمتشان باشد نیازمند شدند و چنین کسانی را استخدام کردند. رفته‌رفته با تقویت این نیاز، ملاک‌ها و معیار‌های پذیرش سخت‌تر می‌شد. تا اینکه موسسات آموزشی به مرکزی برای آموزش دانش‌های لازم به منظور ورود به مشاغل تبدیل شدند تا جایی که بیش‌تر افرادی که در پی شغل کارمندی بودند به این موسسات رجوع می‌کردند و پس از تحصیل و بدست آوردن مدارک لازم، برای استخدام مراجعه می‌کردند.

با گسترش جامعه صنعتی شمار کارمندان نسبت به کارگران به سرعت افزایش یافت، تا جایی که کارمندان به اهمیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قابل توجهی رسیدند و علاوه بر دریافت حقوق مناسب، به پست‌های اجرایی متناسب رسیدند.

جایگاه کارمند در اسلام
در اسلام، منزلت اجتماعی به عنوان موهبت و امانت الهی در اختیار کارمندان و کارگزاران قرار می‌گیرد تا برای رفع محرومیت‌ها و گرفتاری‌ها از امور جامعه به کار گرفته شود. از این رو، امام علی علیه السلام به یکی از کارگزاران خود چنین می‌گوید: «کاری که به عهده توست، طعمه نیست، امانتی است که بر گردنت نهاده اند.»

بنابراین، اگر کارمندان و کارگزاران نظام اسلامی با انگیزه‌های الهی، امانت داری و خدمت رسانی به مردم در جایگاه خود قرار گرفته اند، باید شکرگزار پروردگار بزرگ باشند؛ زیرا در جایگاهی هستند که می‌توانند خاطری را شاد کنند، غمی را بزدایند، بی پناهی را پناه دهند و مظلومی را یاور باشند و به این ترتیب، زمینه رشد و تعالی خود را فراهم سازند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می‌فرماید: «وقتی خداوند برای بنده‌ای نیکی خواهد، حاجت مردم را در دست او قرار می‌دهد».

منبع: بیتوته