محمدیاسر طیب‌نیا در نخستین پنل تخصصی همایش «توسعه متوازن و پایدار صنعت آهن و فولاد ایران» با عنوان «سیاست‌گذاری و نظام حکمرانی در توسعه پایدار و متوازن صنعت آهن و فولاد ایران» اظهار کرد: آن چیزی که امروز در صنعت فولاد به عنوان مشکل و چالش با آن مواجه هستیم در سایر صنایع نیز حاکم است.
وی در ادامه با بیان اینکه امروز صنعت فولاد به نقطه قوت صنعت کشور تبدیل شده است و اگر صنعت فولاد به شکل امروزی وجود نداشت و مجموعه‌هایی مانند فولاد مبارکه را نداشتیم در تحریم‌ها در دهه گذشته کمر صنعت کشور خم و شکسته بود، ادامه داد: امروز همه کشورهای توسعه‌یافته، صنعت فولاد را علی‌رغم تغییراتی که در ساختار صنعت کشور ایجاد شده، حفظ کردند. همچنین کشورهای در حال توسعه نیز اول از همه روی این صنعت سرمایه‌گذاری کردند و ساختار آن را درست چیدند و همواره از آن حمایت کردند.
امروز جایگاه صنعت فولاد ایران در عرصه بین‌المللی قدرتمند است
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان اینکه امروز جایگاه صنعت فولاد ایران در عرصه بین‌المللی قدرتمند است، اضافه کرد: ما در سطح بین‌الملل رتبه دهم را داریم و رشد این صنعت نسبت به دیگر صنایع ۲.۵ برابر است، هر چند در ۲ سال اخیر رشد صنعت فولاد نسبت به سال‌های قبل‌تر خوب نبود اما رشد در زنجیره فولاد بالای ۱۰ درصد بوده است.
وی با بیان اینکه صنعت فولاد به صورت مستقیم سهم ۴.۵ درصدی GDP کشور را به خود اختصاص داده است و در بخش زیربنایی تأثیرگذاری بیشتری را داشته است، اضافه کرد: صنعت فولاد در خودکفایی کشور نقش آفرین بوده است و از زمانی که ذوب آهن، فولاد خوزستان و فولاد مبارکه شکل گرفتند و صنایع دیگر از چهار دهه قبل برای پشتیبانی از این صنعت راه‌اندازی شدند؛ باعث شد تا امروز در این صنعت به بالای ۹۰ درصد خودکفایی برسیم و این خودکفایی به سایر صنایع نیز انتشار یافته است.
طیب‌نیا با بیان اینکه صنعت فولاد، یک صنعت مادر است و کارخانه‌ای مانند فولاد مبارکه دارای ۲ هزار شرکت در بالادست است، ادامه داد: باید صنعت فولاد حفظ شود، در کشورهایی مانند چین و آمریکا و حتی عراق در همسایگی خودمان که شرکت فولادی بزرگی را ندارد به محض ایجاد مشکل در زنجیره فولاد، دولت‌ها هوشمندانه و سریع ورود می‌کنند و این در حالی است که این شرایط را در کشور نداریم و در صورت بروز بحران، تعدادی تعطیلی و ۶ ماه ضرر و زیان شرکت‌ها را خواهیم داشت.
سال گذشته ضریب بهره‌برداری فولاد در کشور به کمتر از ۷۰ درصد رسید
وی گفت: تاکنون در کشور ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد ایجاد شده و این در حالی است که در سال ۱۴۰۲ ضریب بهره‌برداری به کمتر از ۷۰ درصد و به حدود ۶۵ درصد رسید و اینها هر روز رقابت‌پذیری ما را با کشورهای همسایه که به زودی به ۱۵ میلیون تن تولید و در چند سال آینده به ۴۰ میلیون تن تولید می‌رسند، کاهش می‌دهد. این در حالی است که برنامه صادراتی ما برای این کشورها حدود ۲۰ میلیون تن است.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان اینکه در سال گذشته مجوز ۲۰ میلیون تن تولید فولاد جدید در کشور صادر شده است، اضافه کرد: میزان مجوزهای صادر شده برای تولید فولاد در کشور به ۱۴۵ میلیون تن رسیده است! صنعتی که نقطه قوت اقتصاد و صنعت ما است در حال زمین خوردن است و ما خودمان استاد تبدیل کردن نقاط قوت به چالش و بحران هستیم.
وی با بیان اینکه صنعت فولاد صنعتی اشتغال‌زا است گفت: تنها فولاد مبارکه برای ۳۹۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کرده و در مجموع می‌توان گفت کل صنعت فولاد یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل ایجاد کرده و نباید اجازه دهیم این صنعت با چالش رو به رو شود.
عدم توازن در زنجیره صنعت از انرژی گرفته تا تأمین مواد اولیه از چالش‌های اصلی صنعت فولاد است
طیب‌نیا با اشاره به اینکه عدم توازن در زنجیره صنعت از انرژی گرفته تا تأمین مواد اولیه از چالش‌های اصلی صنعت فولاد است، افزود: تا چند سال پیش ما مشکل تأمین مواد اولیه و حمل و نقل داشتیم و امروز مشکل برق، کمبود آب، مواد اولیه و … این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است.
وی با اشاره به صادرات ۱۰ میلیون سنگ آهن از کشور و ۸ میلیارد دلار صادرات زنجیره فولاد افزود: این میزان صادرات مواد اولیه افتخار نیست، ما در بخش‌هایی از زنجیره مشکل را حل کرده‌ایم اما نمی‌توانیم از ۲۰ میلیون تن ظرفیت ایجاد شده بهره‌برداری کنیم و مواد اولیه تولید شده برای این ظرفیت را صادر می‌کنیم که این چالش جدی است.
طیب‌نیا با بیان اینکه عقب‌ماندگی در حوزه اکتشاف و بهره‌برداری از معادن چالش جدی است، اضافه کرد: پراکندگی در زنجیره نیز چالش دیگری است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در افق چشم انداز تولید فولاد در کشور به ۷۰ میلیون تن خواهیم رسید، ابراز کرد: اگر ظرفیت‌های بخش‌های دیگر زنجیره را داشته باشیم در زنجیره فولاد فقط در بخش کنسانتره دچار چالش جدی خواهیم بود.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه تصریح کرد: در حوزه ذخایر نیز آنچه تا امروز کشف شده، با روند فعلی پیش بینی می‌شود شرایط خوبی را نداشته باشیم مگر اینکه دولت بازنگری در رویکردها داشته باشد که این جز بایدها است.
با توجه به شرایط فعلی ۱۳ سال می‌توانیم صنعت فولاد را نگه داریم
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط فعلی ۱۳ سال می‌توانیم صنعت فولاد را نگه داریم و در بهترین حالت اگر از همه ظرفیت‌ها بهره‌برداری کنیم و اکتشافات جدید صورت گیرد ۲۳ الی ۲۴ سال این صنعت را می‌توان حفظ کرد، افزود: این در حالی است که با روند درست می‌توان بیش از یک قرن از این صنعت بهره برد و باید خودمان وارد کننده مواد اولیه باشیم.
طیب‌نیا در ادامه با بیان اینکه پراکندگی هزینه‌های حمل و نقل در کشور بسیار کمرشکن است، تصریح کرد: چین سنگ آهن را از برزیل و استرالیا تنی ۵ دلار می‌آورد و این در حالی است که ما در کشور این محصول را از یزد ۱۰ الی ۱۳ دلار و از خراسان ۲۳ دلار هزینه حمل می‌دهیم؛ هم به لحاظ پراکندگی و هم در مقیاس تولید، توان رقابت با رقبای بین المللی خودمان را نداریم.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۰۰ شرکت برای تولید فعلی داریم که بیش از ۷۵ شرکت زیر ۵۰۰ هزار تن است و اینها رقابت پذیر نیستند، ادامه داد: باید توجه داشت که هنوز حاکمیت می‌تواند در ساختار صنعت فولاد کشور تصمیم گیری و نفوذ کند، بخش‌هایی از زنجیره هنوز در دست دولت و یا وابستگان دولت است، هنوز دولت در برخی از شرکت‌های فولادی سهم دارد و می‌تواند در اصلاح ساختار زنجیره کمک کند.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه تاکید کرد: ما باید کاری کنیم که همه برنده باشیم و برای این کار باید نگاه ملی داشت و از نگاه‌های بخشی، استانی و منطقه‌ای خودداری کنیم و منافع عادلانه و معقول را برای همه بازیگران صنعت ببینیم. اینکه می‌گویند همه صنعت باید در کنار معدن و یا آب باشد، درست نیست.
وی اضافه کرد: قیمت‌های حمل و نقل در کشور ما بسیار تعیین کننده است، حتی در جانمایی فولاد مبارکه و ذوب آهن به این موضوع توجه شده است.
لزوم ادغام شرکت‌های کوچک و بزرگ فولادی و معدنی
طیب‌نیا ادغام شرکت‌های کوچک و بزرگ معدنی را از راهکارهای مهم برای حفظ صنعت فولاد در کشور و رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی دانست و گفت: امروز شرکت‌های ۵۰ میلیون و ۷۰ میلیون تنی شکل گرفته و در حال رقابت هستند، باید شرکت‌های بزرگ چند ده میلیون تنی داشته باشیم وگرنه نمی‌توانیم در بازارهای جهانی رقابت کنیم و چنانچه به این امر توجه نشود بسیاری از شرکت‌ها طی دو الی سه سال آینده جمع آوری خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه با ادغام شرکت‌های کوچک افزایش بهره وری و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری را خواهیم داشت، ابراز کرد: امروز شرکت‌های بزرگ‌تر از جمله فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، گل گهر و … سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را در حوزه حمل و نقل، نیروگاه خورشیدی، میدان گازی و… داشته‌اند و کوچکترها این ظرفیت را ندارند و با ادغام می‌توان کاهش رقابت‌های مخرب را شاهد باشیم.
لزوم سرمایه‌گذاری معادن در صنایع فولادی
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان اینکه در کشور شرکت‌های زیادی در یک منطقه جغرافیایی هستند که می‌توانند ادغام شوند، برای مثال در جنوب کشور فولاد خوزستان، فولاد اکسین و … می‌توانند ادغام شود، در هرمزگان و خراسان نیز خیلی از مجموعه‌ها امکان ادغام دارند، گفت: همچنین شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی نیز می‌توانند همکاری داشته باشند، شرکت‌های معدنی می‌توانند سهام شرکت‌های فولادی را خریداری کنند.
وی ایجاد شرکت‌های مشترک سرمایه‌پذیر را از دیگر راهکارهای نجات صنعت فولاد دانست و گفت: شرکت مشترک مانند آنچه در ستاره سیمین در هرمزگان شکل گرفت باید افزایش یابد.
طیب‌نیا با بیان اینکه برای حل مشکلات هم دولت‌ها باید ورود کنند و هم شرکت‌ها در این زمینه با نگاه ملی همکاری کنند، گفت: به هر حال در حال حاضر در صنعت فولاد کشور چند ده میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده است، ادامه این سرمایه‌گذاری به زیان سرمایه‌گذاری‌های قبلی است، باید ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت توسعه‌های بعدی داشته باشیم و این در حالی است که نیازی به آن نداریم.
وی با بیان اینکه قوانین باید قابل پیش بینی باشد، گفت: ما نمی‌توانیم پیش بینی کنیم که هر سال چه تصمیمی قرار است در حوزه هزینه‌های برق و گاز گرفته شود؟ باید حاکمیت و قانون‌گذار از سیاست‌گذاری‌های نامتناسب با حوزه صنعت خودداری کند.سیاست‌های تعرفه‌ای، سیاست‌های ارزی و … هر روز توازن و تعادل زنجیره فولاد را بر هم می‌زند و باید وحدت رویه در این زمینه ایجاد شود.
