ایران _ عراق آغازگر عصر جدید جهان اسلام

مسعود پزشکیان صبح روزچهارشنبه ۲۱شهریور در نخستین سفرخارجی خود، عازم بغداد، پایتخت عراق شد. دراین سفرکه به دعوت رسمی شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق انجام شد، هیات‌های عالی‌رتبه سیاسی واقتصادی رئیس‌جمهورکشورمان راهمراهی می‌کردند.

امضای۱۴سند همکاری میان طرفین در حوزه‌های مختلف ازجمله اقتصاد، ورزش، تبادلات فرهنگی، آموزشی، گردشگری، کشاورزی و… عزیمت رئیس‌جمهور به اقلیم کردستان عراق و استقبال گرم نیچروان بارزانی، حضور در جمع فعالان اقتصادی ایرانی در عراق و سرانجام سفر به بصره و تاکید رئیس‌جمهور کشورمان بر لزوم تکمیل مسیر قطار شلمچه ــ بصره ازجمله مهم‌ترین و ماندگارترین فریم‌های سفر پزشکیان به کشور عراق بودند که در نوع نشان دادند عراق برای جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ویژه راهبردی برخوردار است. انتخاب عراق به‌عنوان اولین مقصد سفر خارجی رئیس‌جمهور، نشانگر جایگاه ویژه عراق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. روابط ایران و عراق پس از سقوط دیکتاتوری صدام در مارس سال ۲۰۰۳، محکم‌تر و عمیق‌تر شد و سویه‌های مهم خاصه در زمینه‌های اقتصادی ــ تجاری، عقیدتی و امنیتی به خود گرفت.

برقراری امنیت و ثبات در عراق در طول بیش از دو دهه گذشته، همواره یکی از اصول مهم در راهبرد سیاست خارجی ایران بوده است. به بیان صریح‌تر، ایران همیشه امنیت عراق را امنیت خود می‌دانسته و باور داشته که اثر پروانه‌ای بی‌ثباتی در عراق می‌تواند ایران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در دوره جولان گروهک تروریستی داعش در عراق، نیروی قدس سپاه پاسداران به راهبری شهید مجاهد حاج‌قاسم سلیمانی، سد محکمی در برابر سلطه این گروهک به وجود آورد و با ایستادگی مثال‌زدنی، جلوی سقوط بسیاری از مناطق تحت اشغال عراق ازجمله منطقه اقلیم کردستان را گرفت. میوه آن مجاهدت‌های تاریخی، امروز در سفر رئیس‌جمهور کشورمان به عراق چیده شد و نشان داد که ایران علاوه بر تامین امنیت، آماده گسترش همکاری‌ها در زمینه‌های متعدد دیگر با طرف عراقی، آن هم در اوج منازعات منطقه‌ای است.

علاوه‌براین، سفر پزشکیان به عراق نشان داد که برخلاف برخی تحلیل‌های پیشینی که معطوف به توجه افراطی رئیس‌جمهور به غرب بودند، سیاست کلان همسایه‌گرایی، در دستورکار دولت چهاردهم نیز قرار دارد و اساسا غیرقابل عدول است. سیاست راهبردی همسایه‌گرایی اهداف مختلفی را دنبال می‌کند که یکی از مهم‌ترین آنها، پیداکردن بازار‌های جدید تجاری با همسایگان، برای کاستن از شدت تحریم‌های ظالمانه غربی‌هاست. مضاف بر اینها، سفر مقام ارشد اجرایی کشورمان به عراق، گواهی است بر استقلال عمل تهران و بغداد در تعمیق روابط دوجانبه، جدای از خواست قدرت‌های فرامنطقه‌ای. به بیان دیگر، ایران و عراق در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای، ارزشی استراتژیک برای همدیگر قائل هستند و نیک می‌دانند که یگانه مسیر کاستن از تاثیرات سوء این تنش‌ها، همگرایی و هم‌افزایی و ایجاد نسبت‌های همکاری‌جویانه فارغ از خوش‌آمد یا بدآمد نیرو‌های زورگو است. 

ازطرف دیگر، همگرایی و دوستی مورد اشاره، از منظر ایران، صرفا نباید به عراق محدود بماند و لازم است کل جهان اسلام را شامل شود. برای همین نیز پزشکیان در سفرش به عراق در دو نوبت، یکی در دیدار با عبداللطیف جمال رشید، رئیس‌جمهور عراق و دیگری در دیدار با نخبگان، دانشگاهیان و عشایر عراق در بصره، خواستار حرکت به سمت برداشتن مرز‌های کشور‌های اسلامی همانند تجربه اتحادیه اروپا شد. پزشکیان صراحتا در بصره با بیان این‌که اروپایی‌ها صد‌ها سال با یکدیگر در جنگ بودند، اما الان در حفظ مرز‌های خود با یکدیگر وحدت کردند گفت: «چرا مسلمانان نتوانند از پاکستان و افغانستان سوار قطار شوند و به نجف و کربلا و مکه و مدینه بروند… تجار، دانشگاهیان و علما و صنعتگران و مسلمانان ما باید بتوانند با یکدیگر ارتباط نزدیک داشته باشند.» یک روز قبل از سفر پزشکیان به عراق، آمریکا با مانور روی یک حمله مشکوک علیه پایگاه این کشور در اطراف فرودگاه بغداد و منتسب‌کردن آن به نیرو‌های نزدیک به تهران، قصد داشت این سفر را لغو کند که موفق نشد. همین موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که سفر پزشکیان به عراق که می‌توان از آن با عنوان «مانور قدرت» یاد کرد و مطمئنا آثار و برکات زیادی در آینده برای ایران در ابعاد مختلف به‌دنبال خواهد داشت، برخلاف خواست آمریکا و دنباله‌های منطقه‌ای بود. آمریکا و شرکایش در منطقه که تصور دارند عراق، حیاط‌خلوت آنها برای فشار بر محور مقاومت است، با مشاهده سطح همگرایی ایران و عراق در سفر پزشکیان، متوجه شدند که تهران و بغداد ــ به‌عنوان دو بازوی مهم مقاومت ــ فارغ از خواست آنها و با وجود آتش در منطقه، به سمت تحکیم روابط پیش می‌روند و اجازه تعیین‌تکلیف به هیچ طرف ثالثی را نمی‌دهند.

منبع: روزنامه جام جم