وقتی سبک زندگی با شروع سال تحصیلی تغییر می‌کند

بازگشایی مدارس ممکن است تأثیر مثبت ناخواسته‌ای بر سبک زندگی دانش‌آموزان داشته باشد. یک مطالعه جدید نشان داده است که با بازگشایی مدارس، تعداد بیشتری از نوجوانان از مقدار توصیه شده و مناسب خواب بهره‌مند می‌شوند. به گفته محققان، داشتن عادات خواب بهتر می‌تواند به کاهش استرس نوجوانان و بهبود توانایی آنها برای مقابله با شرایط بحرانی در زندگی‌شان کمک کند. همچنین یافته‌ها نشان داده است که حذف رفت و آمد صبحگاهی، تأخیر در شروع و لغو فعالیت‌های فوق برنامه در مدارس به نوجوانان امکان می‌دهد تا یک «ریتم بیولوژیکی تأخیری» یا تمایل طبیعی برای دیرتر بیدار شدن و دیرتر خوابیدن در شب را دنبال کنند. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله روانپزشکی کودکان و نوجوانان منتشر شد، دو گروه از نوجوانان کانادایی در دو بازه زمانی مختلف در دوران پاندمی کووید۱۹ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، زمان اول از ۱۵ ژانویه تا ۱۳ مارس و زمان دوم از ۱۵ می‌تا ۳۰ ژوئن. 

محققان دریافتند که در طول همه‌گیری ویروس کرونا، زمان بیداری و خواب نوجوانان حدود دو ساعت دیرتر شده است. در واقع باید گفت مدت زمان خواب کوتاه‌تر و میزان بیشتر هیجانات هنگام خواب، با سطوح بالاتر استرس مرتبط است در حالی که خواب طولانی‌تر و سطح هیجان پایین هنگام خواب با کاهش استرس ارتباط دارد. چنین داده‌هایی دور از ذهن نیست وقتی که همزمان با پایان تابستان این جملات زیاد رد و بدل می‌شود که خانواده‌ها به یکدیگر می‌گویند: «بیایید دیگه! آخرین دور همیه و از هفته دیگه بچه‌ها میرن مدرسه» یا اینکه خیلی از خانواده‌ها دورهمی و میهمانی و برنامه‌های خاص را معطوف به تعطیلات می‌کنند و برای برگزاری یک مراسم خاص دنبال تعطیلات هستند. این در حالی است که حتی افرادی که بچه مدرسه‌ای دارند به زوجین جوان توصیه می‌کنند از فرصت تنهایی استفاده کنند و زیاد به سفر بروند چراکه بعد‌ها سبک زندگی با وجود بچه تغییر پیدا می‌کند. همه اینها نشان می‌دهد سبک زندگی خانواده‌هایی که فرزندانشان به مدرسه می‌رود از نظم خاصی پیروی می‌کند که خواسته یا ناخواسته ساعات زندگی را هدفمندتر می‌کند. برخی از خانواده‌ها به خصوص مادران که برای برقراری این نظم هدفمندتر عمل می‌کنند، از قبل برنامه‌ریزی دارند. چراکه از تجارب سال‌های قبل هم استفاده کرده و حسب آزمون و خطا‌ها می‌توانند بهتر پیش بروند. گزارش میدانی کاشانه درگفت‌وگو با مادرانی است که دانش‌آموز دارند. 

مرضیه ۳۶ ساله دارای دو فرزند دختر است که یکی کلاس هفتم و دیگری سوم است. وی می‌گوید: همزمان با آغاز سال تحصیلی ساعت خواب ما در منزل تغییر می‌کند. ساعت ۹ و نیم شب زمان دقیقه خاموشی است تا بچه‌ها بخوابند و از آنجایی که خودم هم صبح زود برای آماده‌شدن بچه‌ها و حاضر کردن صبحانه بیدار می‌شوم در نتیجه خودم و همسرم هم می‌خوابیم. این انصاف نیست که بچه‌ها بخوابند و ما بیدار باشیم چراکه هم این بیدار ماندن را بچه‌ها متوجه می‌شوند که باعث می‌شود تصور کنند شرایط ما با آنها فرق دارد و دلسردشان کند و هم اینکه استراحت و خواب همزمان باعث می‌شود برنامه‌هایمان همزمان پیش برود و اینطور نباشد که هر‌کس در خانه یک زمان بخواید. در مورد خواب این نکته را هم باید بگویم که بچه‌ها عصر اصلاً نمی‌خوابند و همین باعث می‌شود که شب راحت بخوابند. 

یکی دیگر از قوانین منزل ما تحویل دادن گوشی و تبلت است و پنجشنبه و جمعه مجدداً تحویل می‌گیرند. پنجشنبه و جمعه هم روزانه حداکثر یک ساعت و نیم حق استفاده دارند. استفاده از کامپیوتر هم در خانه محدود می‌شود. همه خانواده من و همسرم می‌دانند که ما در طول سال تحصیلی فقط پنجشنبه‌ها و شب‌های تعطیلی میهمانی می‌رویم. اگر میهمانی دعوت نباشیم حتماً در این دو روز تفریح مناسب مثل پارک و کوه و سینما و حتی دور زدن با ماشین در خیابان را داریم. 
یکی دیگر از برنامه‌ها این است که من هر سال روی دروسی که بچه‌ها ضعف دارند تمرکز بیشتری دارم. در این سال‌ها توانستم موفق باشم. در واقع روزی نیم‌ساعت درس ضعیف بیشتر باید کار شود. یا خودم یا همسرم برای بچه‌ها وقت می‌گذاریم. 

هر شب فکر تغذیه بچه‌ها هستم. لقمه سالم مثل نان و پنیر، کره، عسل و مربا آماده می‌کنم. هر چیزی که بچه‌ها بیشتر دوست دارند و ضرر کمتری دارد و در مقابل فایده غذایی دارد فراهم می‌کنم. 

فرشته نیز دو دختر کلاس هفتم و پنجم دارد و یک پسر که سال آینده کنکوری است. او می‌گوید: روزی یک تا دوساعت برای نوشتن سؤالات مشق و درس‌های بچه‌ها وقت می‌گذارم. امسال یک سفر خوب رفتیم تا پسرم آمادگی کنکور را پیدا کند، اما قول دادیم سفر رفتن امسال تعطیل شود تا پسرم کنکور را بدهد و قول ما اینطور بود که چه قبول شود و چه نشود ما سال آینده به جبران این چند ماه یک سفر خوب به انتخاب بچه‌ها می‌رویم. 

هم‌چنین سارا ۴۰ ساله و دارای سه فرزند می‌گوید: سبک زندگی ما از شب اول مهر تغییراتی می‌کند که یکی از آنها خواب است. زودتر می‌خوابیم و زودتر بیدار می‌شویم و من در نبود بچه‌ها کلاس هنری می‌روم و همزمان با بچه‌ها به خانه می‌آیم. درست شبیه آنها با کمی اختلاف. حتی زمان درس و تکلیف بچه‌ها تلویزیون نمی‌بینیم با تلفن هم کار نمی‌کنم تا بچه‌ها بی‌انگیزه نشوند. عمدتاً من هم کتاب می‌خوانم و در واقع فرصت تکالیف بچه‌ها را یک فرصت مطالعاتی برای خودم می‌دانم. 

زهرا ۳۷ ساله دارای سه فرزند نیز می‌گوید: موقع فعالیت نویسی، ساعت می‌زنم تا بچه‌ها تمرکز کردن را یاد بگیرند. ما در خانه به جای مشق و تکلیف از کلمه فعالیت استفاده می‌کنیم تا بار مثبت بیشتری داشته باشد. موقع فعالیت نویسی، کنار بچه‌ها نمی‌مانم مگر اینکه کمک لازم داشته باشند تا مستقل کار کنند و بزرگ شوند و در این سال‌ها از این رویکرد نتیجه مثبت گرفتم.

منبع: روزنامه جوان