جزئیات تخصیص ارز ترجیحی در ۶ ماه اول سال

فرهیختگان: در روزهای گذشته محمدرضا عارف دستور داد کمیته‌ای مشتمل بر روسای بانک مرکزی و سازمان برنامه‌و‌بودجه، وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و معاون هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل و راهکار‌های کاهش سقف مصارف ارز ترجیحی برای طرح در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت تدوین شود. معاون اول رئیس‌جمهور می‌گوید این کمیته وظیفه دارد راهکارهای کاهش سقف مصارف ارز ترجیحی را بررسی کرده و پیشنهادهایی برای کاهش سقف ارز ترجیحی بدون وارد شدن فشار به کم‌درآمدها ارائه دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد گرچه در سال ۱۴۰۲ دولت به تعداد شاید ۵۰۰ قلم ارز ترجیحی داده اما این تعداد با حذف ۴۸۵ قلم در بهار امسال، حالا به ۵ یا ۶ قلم اصلی شامل نهاده‌های دامی، روغن و دانه‌های روغنی، دارو و تجهیزات پزشکی رسیده است. گرچه از سخنان و دستور عارف به‌وضوح نمی‌توان برداشت کرد که دولت همچون سال ۱۴۰۱ می‌خواهد ارز ترجیحی چند قلم از اقلام اساسی را حذف کند اما به نظر می‌رسد این دستور برای محدودسازی اقلام و همچنین صرفه‌جویی در واردات باشد. به‌هر‌حال، آنچه عیان است اینکه حذف ارز ترجیحی و سپس جایگزینی آن با یارانه نقدی در شرایط فعلی که منابع هدفمندی یارانه‌ها یا همان تبصره ۱۴ سابق با کسری گسترده‌ای روبه‌رو بوده، امکان‌پذیر نیست و احتمالا دولت باید سروسامانی نیز به مجموع یارانه‌های نقدی خود بدهد. 

اینکه آیا امکان کاهش سقف ارز ترجیحی وجود دارد یا خیر، به نظر می‌رسد اگر بدگمان نباشیم، باید گزارش‌های پژوهشی درخصوص کم‌اظهاری و بیش‌اظهاری و همچنین نیازهای وارداتی کشور در این حوزه‌ها انجام شود. برای مثال درحالی‌که طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ ارزش واردات اقلام بخش کشاورزی و غذا از ۸.۸ میلیارد دلار به ۱۲.۶ میلیارد دلار رسیده، اما این میزان طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ به بیش از ۱۸ میلیارد دلار رسیده است. در همین مدت صادرات بخش کشاورزی و غذا نیز از ۵.۵  میلیارد دلار در سال ۱۳۹۴ به ۶.۲ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

اما نکته قابل تأمل اینکه، در همین مدت ارزش وزنی واردات بخش کشاورزی ۳۴ درصد رشد داشته و ارزش وزنی صادرات بخش کشاورزی رشد ۷۷ درصدی داشته است. طی این مدت درحالی ارزش هر تن اقلام وارداتی با رشد ۴۶ درصدی از تنی ۴۷۷ دلار در سال ۱۳۹۴ به ۶۹۶ دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده که این مقدار برای صادرات بخش کشاورزی ایران کاهش ۲۸ درصدی در وزن بوده است. 

جزئیات ارز واردات ۶۶ میلیارد دلاری ۱۴۰۲ 

براساس گزارش بانک مرکزی ایران، در سال ۱۴۰۲ حجم واردات ۶۵ میلیارد و ۶۰۲ میلیون دلار بوده که از این میزان، حدود ۱۸ میلیارد و ۶۰۶ میلیون دلار آن با نرخ ترجیحی تامین شده، ۳۲ میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار با نرخ نیما و ۱۴ میلیارد و ۷۸۶ میلیون دلار نیز مربوط به ارز اشخاص بوده است. نگاهی به ۱۸ میلیارد و ۶۰۶ میلیون دلار ارزی که طی سال ۱۴۰۲ با نرخ ترجیحی تامین شده نشان می‌دهد از این مقدار، ۳ میلیارد و ۷۵۱ میلیون دلار جهت امور مربوط به وزارت بهداشت اختصاص یافته که شامل ۲.۲ میلیارد دلار برای دارو، ماده اولیه دارو، شیر خشک، زیرفرآورده یا ملزومات دارویی و یک میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار نیز برای تجهیزات و ملزومات پزشکی است. درمجموع، در بخش وزارت بهداشت که شامل تجهیزات پزشکی، دارو و شیرخشک بوده، طی سال ۱۴۰۲ از مجموع ارز دریافتی ۴ میلیارد و ۳۹۶ میلیون دلاری، ۸۵ درصد آن ارز ترجیحی، نیم‌درصد ارز اشخاص و بیش از ۱۴ درصد نیز مربوط به ارز نیماست. 

بخش دوم مربوط به ارز تامین شده در حوزه وزارت جهادکشاورزی است. براساس داده‌های بانک مرکزی، طی سال گذشته نزدیک به ۱۴ میلیارد دلار ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی صرف واردات بخش کشاورزی و غذا شده که بخش عمده آن صرف واردات ذرت (۳.۴ میلیارد دلار)، دانه‌های روغنی (۲.۷ میلیارد دلار)، گندم (۱.۷ میلیارد دلار)، انواع روغن و پالم (۱.۳ میلیارد دلار)، کنجاله سویا (۱.۲ میلیارد دلار)، برنج (۸۹۷ میلیون دلار)، جو دامی (۶۱۷ میلیون دلار)، گوشت قرمز (۳۵۴ میلیون دلار)، کود ( ۴۶۶ میلیون دلار)، قند و شکر (۴۷۹ میلیون دلار) بوده است. سم، بذر، حبوبات، گوشت مرغ، تخم‌مرغ، شیلات، محصولات باغی و… نیز از دیگر اقلام وارداتی این بخش است که ارز ۲۸۵۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۲ گرفته‌اند. این آمارها نشان می‌دهد بخش کشاورزی در سال گذشته جمعا ۱۶ میلیارد و ۵۶۳ میلیون دلار ارز دریافت کرده که بیش از ۸۴ درصد آن ارز ترجیحی، ۱۱.۴ درصد ارز نیما و ۴.۶ درصد نیز ارز اشخاص بوده است. بخش سوم مربوط به ارز حوزه وزارت صمت است. در حوزه وزارت صمت، از کل ۴۴ میلیارد و ۶۴۳ میلیون دلار تامین شده، ۹۲۱ میلیون دلار آن مربوط به ارز ترجیحی (حدود ۲ درصد)، ۲۹ میلیارد و ۷۰۱ میلیون دلار با نرخ ارز نیمایی (۶۶.۵ درصد) و ۱۴ میلیارد دلار (۳۱.۴ درصد)، نیز با نرخ ارز اشخاص تامین شده است. 

متن کامل گزارش گروه اقتصاد روزنامه فرهیختگان را اینجا بخوانید