کانادا چگونه درگیر بحران مسکن شد؟

فاطمه سادات مرتضویخبرنگار کمبود مسکن و افزایش سرسام‌‌آور قیمت اجاره تبدیل به یکی از چالش‌های اصلی بسیاری از کشورهای جهان شده است. بر اساس آماری که اخیرا موسسه آماری STATITISTA منتشر کرده مسکن دومین هزینه بزرگ خانوارها در کانادا، استرالیا و هلند است. کانادا در میان کشورهای عضو OECD از نظر نسبت نرخ مسکن به

فاطمه سادات مرتضویخبرنگار

کمبود مسکن و افزایش سرسام‌‌آور قیمت اجاره تبدیل به یکی از چالش‌های اصلی بسیاری از کشورهای جهان شده است. بر اساس آماری که اخیرا موسسه آماری STATITISTA منتشر کرده مسکن دومین هزینه بزرگ خانوارها در کانادا، استرالیا و هلند است. کانادا در میان کشورهای عضو OECD از نظر نسبت نرخ مسکن به درآمد، یکی از عجیب‌ترین وضعیت‌ها و بالاترین نرخ‌ها را دارد. طبق داده‌های آمار مسکن در کانادا، قیمت مسکن بین سال‌های ۲۰۰۰ تا مارس ۲۰۲۴ بیش از ۳۴۰ درصد افزایش یافته (در ونکوور ۳۷۶ درصد و در تورنتو ۳۸۹ درصد)، در حالی که طی این مدت متوسط درآمد مردم این کشور تنها ۱۱۳ درصد افزایش داشته است.

یکی از درس‌آموخته‌های بحران مسکن کانادا برای ایران، کنار گذاشتن دولت از سیاستگذاری مسکن و انحراف جدی از کارکردهای خود دولت است. به عبارتی، تجربه کانادا نشان می‌دهد تبدیل مسکن به ابزار سرمایه‌گذاری (حتی ابزار جذب سرمایه‌گذاری خارجی) جرقه بحرانی را رقم زده که دولت تاکنون از حل آن عاجز مانده است.

مسئله اصلی این است که کارشناسان می‌گویند دولت در زمان شکست ساختاری در بازار مسکن یا عدم توازن ساختاری در بازار مسکن باید اقدام به مداخله و تنظیم‌گری کند. این درحالی است که در ایران دولت ساخت مسکن (اعم از مسکن مهر، اقدام ملی مسکن و نهضت ملی مسکن) و مداخله‌های قیمتی غیرمؤثر انجام می‌دهد که در نهایت نه تنها از پس آنها برنمی‌آید، بلکه به وظیفه اصلی خود که تنظیم‌گری و مداخله‌های غیرقیمتی ازجمله سیاست‌های مالیاتی تنظیم‌گر است، عمل نمی‌کند. ماحصل این وضعیت، حجم بالای خانه‌های خالی، ساخت و ساز لوکس و پرهزینه و با متراژ بالا و سهم ۸۰ درصدی خریدهای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن است.

مطابق پیش بینی‌های اخیر اقتصاددانان و کارشناسان در کانادا، امکان دارد خرید خانه در آینده‌ای که دور نیست برای بسیاری از مردم این کشور به آرزو تبدیل شود، این به این دلیل است که هزینه‌های وام مسکن به احتمال زیاد آنچنان که باید کاهش نیابد تا قادر به جبران قیمت‌های بالای مسکن و قدرت ضعیف خرید مردم باشد. به گفته اقتصاددانان این کشور، مردم انتظار دارند بانک کانادا در ماه‌های آینده نرخ‌ بهره را کاهش دهد. رسانه‌های این کشور می‌گویند این روزها در کانادا مسئله توانایی خرید مسکن بر نظرسنجی‌های نخست‌وزیر، جاستین ترودو نیز تأثیر به سزایی داشته است اما همچنان به احتمال زیاد قبل از انتخابات کاهش نرخی در کار نباشد.

دولت حاکم برکانادا، تا پایان اکتبر ۲۰۲۵ مأموریت دارد تا وضعیت مسکن را بهبود بخشد اما وضعیت حاکم بر دولت فعلی خبر از احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام آن دارد، این در حالی است که احتمالا دوره ۹ ساله ترودو این بار به پایان برسد. در روزهای گذشته تونی استیلو، مدیر گروه پیش‌بینی و تحلیل اکسیفورد اکونومیکس، در کنفرانس خبری گفت: «شما برای یک دهه به طور مداوم به محدوده‌ای قابل تحمل برای مسکن نخواهید رسید و با گفته‌های خود مهر تأییدی بر این ادعا گذاشت.» موضوع آنجایی جالب توجه می‌شود که در سال جاری نسبت قیمت مسکن به درآمد در کل کانادا به ۷.۷ برابر و در شهرهای بزرگ به ۱۱ تا ۱۲ برابر رسیده است. براین اساس، اگر یک کانادایی حدود کل درآمد خود را پس‌انداز کند (که غیرممکن است) بین ۸ تا ۱۲ سال طول خواهد کشید یک خانه بخرد، عددی که در ایالات متحده ۱.۵ تا ۲ سال است. همچنین بررسی شاخص انتظار مسکن نیز نشان می‌دهد اگر یک کانادایی یک‌سوم درآمد خود را پس‌انداز کند، در کل کانادا پس از ۲۶ سال و در شهرهای بزرگ و گران‌قیمت بین ۳۷ تا ۳۹ سال طول می‌کشد یک واحد مسکونی را خریداری کند.