سقوط ۹۰ درصدی شمارگان کتاب‌های صادراتی

بررسی «فرهیختگان» نشان می‌دهد تعداد کمی از کتاب‌های منتشرشده در هر سال، ترجمه و در خارج از کشور توزیع می‌شوند

سقوط ۹۰ درصدی شمارگان کتاب‌های صادراتی

قطعا دولت و دستگاه دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان مهم‌ترین بازوهای حمایتی برای سفر کتاب‌های ایرانی به کشورهای دیگر باید در کنار ناشران قرار بگیرند. برپایه همین سیاست و هدف است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴، طرح گرنت را پیش کشید و برنامه‌هایی را برمبنای آن پایه‌ریزی کرد. طی سه سال دولت سیزدهم فقط یک‌بار آمار طرح گرنت اعلام شد و روی سایت این معاونت قرار گرفت. شنیده‌های «فرهیختگان» به نقل از ناشران حاکی از آن است که گرنت در این دوسال آمار کم و رو به پایینی داشته است و تعداد کتاب‌هایی که مشمول این طرح شدند، بسیار اندک است. اینکه چرا این اتفاق افتاده مشخص نیست، البته این طرح بودجه کمی داشت و یکی از مشکلاتش همین بودجه اندک بود. اما باید دید فقط بودجه گرنت را تعطیل کرده یا موضوعات دیگری هم وجود دارد؟  

با نگاهی به عناوین و شمارگان کتاب‌هایی که توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات طی سال‌هایی در دهه‌های ۸۰، ۹۰ و سه سال اخیر به کشورهای مختلف رفته است، متوجه می‌شویم شمارگان طی این سال‌ها از هزار به ۱۲۰ رسیده است.  یعنی در طی این ۲۱ سال هم سقوط ۹۰ درصدی داشته که حتما نگران‌کننده است و باید علاجی برایش پیدا کرد. نکته دیگری که می‌تواند قابل اعتنا باشد، مقایسه تعداد عناوین با کل کتاب‌های منتشر‌شده در سال‌های مختلف است. در سال ۱۴۰۱ طبق آمار خانه کتاب و ادبیات ایران، بالغ بر ۹۸ هزار و ۹۰۹ عنوان کتاب منتشر شده، اطلاعات این جدول نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱، تعداد ۱۰۲ عنوان کتاب به خارج از کشور رفته، با کمی محاسبه متوجه می‌شویم که حدودا ۱۰‌صدم درصد کتاب‌های منتشر‌شده به آن سوی مرزها رفته است. 

در سال ۱۴۰۲، باز هم طبق آمار خانه کتاب، ۱۱۲ هزار و ۸۲۹ عنوان کتاب منتشر شده و ۷۵ کتاب به خارج از کشور رفته، یعنی حدود ۶‌صدم درصد! البته حتما همه کتاب‌های منتشرشده، مناسب ترجمه نیستند اما باز هم این تعداد آنقدر زیاد نیست . البته ترجمه کتاب در ایران و مشکلاتش فقط به این موارد ختم نمی‌شود آنقدر موانع ریز و درشت وجود دارد که ناشر یا نویسنده را از کاری که می‌خواهد انجام دهد، پشیمان می‌کند. البته شاید گفته شود این آمار فقط مختص سازمان فرهنگ و ارتباطات است اما در بخش‌های دیگر هم خبری نیست و تعداد عناوین منتشرشده در همین حد باقی می‌ماند و بیشتر نمی‌شود.

متن کامل گزارش عاطفه جعفری، دبیر گروه فرهنگ را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.