«اخلاق» باید یکی از ملاک‌های اصلی دختران و پسران برای ازدواج باشد

از نگاه قرآن کریم زوجیت زن و مرد منشأ الهی دارد به این معنی که خداوند تبارک و تعالی این دو صنف را برای زوجیت یکدیگر آفریده است. می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفُسٍ وَاحِدَهٍ وَ خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا،‌ای مردم، از پروردگارتان که شما را از «نفس واحدی» آفرید و جفتش را [نیز]از او آفرید، پروا کنید». این آیه کریمه در صدد بیان آن است، که خداوند متعال زوج حضرت آدم را همانند خود او از نوع انسان قرار داد. این پیام در ضمن ابلاغ مفاد خود حامل این نکته نیز هست که این دو صنف (زن و مرد) با هدف ترکیب و ازدواج آفریده شده و به همین دلیل برای تعبیر از آنها واژه زوج به کار آمده است. بر این اساس زوجیت زن و مرد از منظر قرآن کریم منشأ الهی داشته اقدام در این راستا حرکت در مسیر اراده الهی محسوب می‌شود. تعدادی از آیات مربوطه بر این مطلب دلالت دارند.

آیه ۷۲ سوره نحل می‌فرماید: «وَاللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ بَنِینَ وَحَفَدَهً وَرَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ ۚ أَفَبِالْبَاطِلِ یُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ»؛ خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد؛ و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوه‌هایی به وجود آورد؛ و از پاکیزه‌ها به شما روزی داد؛ آیا به باطل ایمان می‌آورند، و نعمت خدا را انکار می‌کنند.

آثار عظمت و قدرت خدا

تفسیر نمونه در خصوص این آیه مبارکه می‌گوید: در این آیه که بیانگر نعمت‌های خداوند است، اشاره به مواهب او از نظر نیرو‌های انسانی و معاونان و کمک کاران، و همچنین روزی‌های پاکیزه، می‌کند و این حلقه‌های سه‌گانه نعمت را که در این سه آیه ذکر شده تکمیل می‌نماید. یعنی، از نظام حیات و مرگ، شروع کرده، سپس تفاوت روزی‌ها و استعداد‌ها را که نظام «تنوع زندگی» است بیان می‌کند، و با آیه مورد بحث که ناظر به نظام تکثیر مثل بشر، و روزی‌های پاکیزه است پایان می‌گیرد.

می‌گوید: «خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد» (وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً). همسرانی که هم مایه آرامش روح و جسم‌اند و هم سبب بقا نسل؛ لذا بلافاصله اضافه می‌کند: «و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوه‌ها قرار داد» (وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْواجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَهً). سپس می‌فرماید: «و (خداوند) از پاکیزه‌ها به شما روزی داد» (وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ).

در پایان به عنوان یک نتیجه گیری کلی از این بحث می‌گوید: آیا آنها با این همه آثار عظمت و قدرت خدا که مشاهده می‌کنند، و این همه مواهبی که از ناحیه او به آنها ارزانی شده باز سراغ بت‌ها می‌روند «آیا به باطل ایمان می‌آورند و نعمت خداوند را انکار می‌کنند؟» (أَ فَبِالْباطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ).

ملاک‌های ازدواج صحیح

یکی از مسائل مهم در خصوص تشکیل خانواده و ازدواج ملاک‌های صحیح برای آن است.

طاهر قلی زاده کارشناس مباحث خانواده و اجتماع در خصوص ملاک‌های ازدواج و تشکیل خانواده می‌گوید: داشتن ملاک‌های صحیح برای انتخاب همسر یکی از دغدغه‌های رایج و حساس در بین جوانان و والدین‌شان محسوب می‌شود. ملاک‌هایی که اگر درست انتخاب و بر اساس آن تصمیم گرفته شود بی‌شک شاهد رضایتمندی بیشتر در سطح جامعه خواهیم بود، رضایتمندی‌ای که به دنبال انتخاب صحیح و به دور از مشکلات ساختگی، تحقق یافته و در ادامه شرایط مساعد برای مدیریت صحیح زندگی را فراهم می‌سازد.

پس می‌توان ادعا کرد هر چقدر پیرامون ملاک‌های انتخاب همسر دقت و به دور از افراط و تفریط مورد بررسی و تاکید قرار گیرد می‌توانیم شاهد اثرات بهتری در زندگی‌ها باشیم. در همین راستا ملاک‌ها را به دو دسته کلی می‌توان تقسیم کرد، ملاک‌های شخصی و دیگری ملاک‌های عمومی.

ملاک‌های شخصی ملاک‌هایی هستند که بر اساس خصوصیات فردی و ذائقه‌های افراد ممکن است متفاوت باشند و هر فردی بر اساس شرایط خاصی که دارد ممکن است ملاک‌های شخصی‌ای داشته باشد که قابل احترام و اعتنا است و نمی‌توان به سادگی از کنار آنها گذشت بلکه لازم است به آنها دقت شده و با مدیریت صحیح آنها را تعدیل و در نهایت با آنها مواجه شد که از آن جمله می‌توان به خصوصیات ظاهری و یا اجتماعی و کاری موردنظر خانواده و جوانان می‌توان اشاره کرد.

اما ملاک‌هایی هم وجود دارند که جنبه عمومی داشته و کلیت آن را نمی‌توان انکار کرد و عدم توجه به آنها یقیناً می‌تواند آسیب‌های زیادی را به همراه داشته و اسباب بروز مشکلات و حتی نابودی پیوند زوجین که خود عامل تحقق مشکلات متعدد دیگر است را به دنبال آورد.

یکی از ملاک‌های مهم و اساسی در امر ازدواج، قابل پذیرش بودن اخلاق فرد مقابل است. بی‌شک نمی‌توان ازدواج با فردی که اخلاق خوبی نداشته و نمی‌توان با رفتار او کنار آمد را توصیه کرد و اصل ضرورت اخلاق‌مداری مورد تاکید هر انسان آینده نگری است لذا شاهد هستیم در روایات نیز ازدواج با افرادی که اخلاق‌شان مورد قبول نیست نهی شده است! چنانکه در روایتی حسین بشار واسطی می‌گوید: به امام رضا (ع) نوشتم، یکی از خویشاوندان از دخترم خواستگاری کرده است، اما بد اخلاق است، که امام (ع) فرمود: «اگر بد اخلاق است دختر به او نده.»

اصل تفاوت اخلاق خبیث و خوب را نمی‌توان انکار کرد و به این امر بدیهی خداوند متعال در عبارتی کلی چنین اشاره می‌فرماید «لَا یَسْتَوِی الْخَبِیثُ وَ الطَّیِّبُ». هر چند اخلاق را می‌توان دارای درجات متعدد در نظر گرفت منتهی بی شک معاشرت با کسی که به مبانی اخلاقی پایبند نیست می‌تواند خطرات متعددی را به دنبال داشته باشد و نمی‌شود از چنین فردی انتظار رفتار‌های صحیح در بزنگاه‌ها را داشت.

از سوی دیگر معتقدیم مباحث اخلاقی به هر مقدار در وجود فردی پررنگ‌تر باشد اعتماد و اتکا به او با آرامش و خاطر جمعی بیشتری همراه خواهد بود و حتی بر اساس روایات می‌شود گفت از نظر معنوی نیز برتر از دیگران محسوب و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار خواهد بود چنانکه در روایتی شاهد هستیم که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: «در روز قیامت، فردی از شما به من نزدیک‌تر می‌نشیند که خوش‌خوترین شما باشد و برای خانواده‌اش بهترین فرد باشد.»

اگر به دور از افراط و تفریط، بتوان به مبحث اخلاق فرد مقابل دقت بیشتری داشت به همان مقدار اسباب رضایت‌مندی نسبت به ازدواج و مدیریت دوران بعد از ازدواج افزایش خواهد یافت، امری که در سطح کلان، آرامش اجتماع را نیز به دنبال خواهد داشت.

منبع: مهر