همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: مصرف بی‌رویه انواع آنتی‌بیوتیک در ایران، یکی از مشکلات جدی حوزه سلامت در کشور است که کارشناسان مدام درباره عواقب آن هشدار می‌دهند. این در حالی است که مصرف آن در مقایسه با سال قبل افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران به گفته خود مسئولان، ۴۰ درصد است که از میانگین جهانی ۳ برابر بیشتر از سایر کشورها است. یعنی ۴۰ در صد نسخه‌های پزشکی در کشور حاوی آنتی‌بیوتیک هستند. در حالیکه سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده که حداکثر ۳۰ درصد نسخه‌ها حاوی تجویز آنتی‌بیوتیک باشند.
سالانه ۸ میلیون نفر در جهان به دلیل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها جان خود را از دست می‌دهند و ایران رتبه دوم مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک‌ها را دارد. این سازمان اعلام کرده که حدود ۳۰ درصد از کل نسخه‌های آنتی‌بیوتیکی که سالانه در جهان تجویز می‌شود، هیچ ضرورتی ندارند.
آنتی‌بیوتیک، سرماخوردگی را بهتر نمی‌کند
خیلی‌ها با کوچک‌ترین سرماخوردگی، برای خود آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند؛ آموکسی‌سیلین، آموکسی‌کلاو، سفکسیم، سفتریاکسون و … . غافل از این که این گروه از داروها می‌توانند آسیب‌های زیادی برای ارگان‌های مختلف بدن داشته باشند. چون آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که فقط عفونت‌های ناشی از باکتری را درمان می‌کنند. نه عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا و … را.
بیشتر مردم از عوارض ناگوار این دارو مثل مقاومت دارویی، خونریزی دستگاه گوارش، نارسایی کلیه‌ها و حتی سرطلان بی‌اطلاعند و به راحتی آنها را مصرف می‌کنند و حتی بدون تجویز پزشک به کودکان خود نیز می‌دهند. موضوع نگران‌کننده‌تر این است که خیلی از پزشکان نیز برای مراجعین خود به‌راحتی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. درحالی‌که از میزان آسیب‌های آن برای اندام‌های مختلف بدن اطلاع دقیق دارند. طبق آمارها، تجویز آنتی‌بیوتیک در ایران ۱۰ درصد بیشتر از میانگین جهانی است.
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش در گفتگو با همشهری‌آنلاین درباره آسیب‌های ناشی از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک توضیح می‌دهد: آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث مقاومت دارویی شوند، منجر به خونریزی دستگاه گوارش می‌شوند، باعث نارسایی کلیه می‌شوند، می‌توانند موجب فشارخون بالا در فرد شوند. همچنین اگر مدت مصرف آنتی‌بیوتیک طولانی شود، باکتری‌های مفید بدن از بین می‌روند و همین منجر به بروز التهاب در روده بزرگ می‌شود. حتی مصرف خودسرانه آن می‌تواند باعث تداخل دارویی شود.
این فوق تخصص گوارش و کبد می‌گوید: مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور به معضلی تبدیل شده و مصرف آن خیلی بیش از سایر کشورهای دنیا است. شما هیچ جای دنیا نمی‌بینید که مردم بتوانند این قدر راحت به آنتی‌بیوتیک دسترسی پیدا کنند.
بیشتر بخوانید؛
از ضعف سیستم ایمنی تا ابتلا به سرطان
دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی هم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: بسیاری از افراد برای کوچک‌ترین مشکل مثل گلودرد یا داشتن خلط، آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند! در حالی که آنتی‌بیوتیک اصلا روی عفونت تاثیری ندارد. فقط ممکن است در شما مقاومت دارویی ایجاد کند. یعنی اگر شما بعدها عفونت روده، عفونت گوش یا عفونت سینوس بگیرید، دیگر بدن شما به آن آنتی‌بیوتیک جواب نخواهد داد و دربرابرش مقاومت خواهد کرد و شما مجبور می‌شوید آنتی‌بیوتیک قوی‌تری مصرف کنید که آن هم عوارض خاص خود را دارد.
دکتر پورقلیچ به یک نکته خیلی مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از مواقع گلودرد شما ممکن است به خاطر یک میکروب یا ویروس ساده باشد. بهبود این ویروس ساده یک روندی دارد؛ مثلا ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد و بعد علائمش از بین می‌رود. اما وقتی شما برای بهبود آن آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید، میکروب‌های ساده را هم از بین می‌برید و به میکروب‌های خطرناک‌تر و مقاوم‌تر فرصت جولان می‌دهید و دوره درمان‌تان هم طولانی‌تر می‌شود.
مقاومت دارویی چطور باعث مرگ می‌شود؟
پزشکان می‌گویند مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها حتی می‌تواند منجر به مرگ فرد شود! چراکه میکروب‌های بیماری‌زا از توان بالایی برای تکثیر، رشد و تولید سموم میکروبی (توکسین‌های میکروبی) برای آسیب‌زایی به بافت‌های بدن برخوردارند. بنابراین تکثیر زیاد میکروب‌ها و تولید سموم میکروبی می‌تواند منجر به آسیب بافت‌های بدن در اندام‌های مختلف شود، ایجاد شوک عفونی کند و درنهایت باعث ایجاد اختلالات قلبی عروقی و مرگ فرد شود. در این میان آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند تعداد متابولیت‌های میکروبی را کنترل کنند و آنها را از بین ببرند. اگر آنتی‌بیوتیک نتواند عمل کند، بدن با رشد بی‌رویه و طغیان میکروب‌ها، باکتری‌هایی که می‌توانند برای بدن آسیب ایجاد کنند، روبرو خواهد شد و درنهایت موجب مرگ فرد می‌شود. به گفته متخصصان، مقاومت آنتی‌بیوتیکی حتی درمان بعضی از بیماری‌ها را سخت می‌کند. موضعی که خیلی از ما نسبت به آن اطلاعی نداریم.
مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها همچنین به تدریج روی سیستم ایمنی بدن تاثیرات منفی می‌گذارد و باعث می‌شود پاسخ سیستم ایمنی بدن از مسیر نرمال خود منحرف شود. همین مساله می‌تواند فرد را به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان مبتلا کند. مصرف خودسرانه یا بی‌رویه یا طولانیِ این دسته از داروها همچنین یکی از عوامل شایع افزایش عفونت‌های تنفسی هستند. همچنین می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک و بروز بیماری‌های آلرژیک شود.
قطع ناگهانیِ آنتی‌بیوتیک هم خطرناک است
خطرات ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها فقط به دنبال مصرف طولانی‌مدت یا خودسرانه آنها ایجاد نمی‌شود. حتی کامل نکردن دوره بیماری و قطع مصرف آن زودتر از زمانی که پزشک در نظر گرفته، یا مصرف آن به صورت نامنظم هم می‌تواند مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد کند و این خطر را افزایش دهد.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها زمان مشخصی دارد؛ مثلا هر ۸ ساعت یک بار، اما خیلی از افراد هر وقت یادشان افتاد آن را مصرف می‌کنند، یا دو دوز را با هم مصرف می‌کنند تا فراموشیِ خود را جبران کنند، یا زمانی که احساس بهبودی می‌کنند مصرف آن را ناگهان و بدون توجه به دستور پزشک قطع می‌کنند. به طوری که دوره درمان با آنتی‌بیوتیک کامل نمی‌شود. همین مساله می‌تواند منجر به مقاومت دارویی در آنها شود و دفعه بعد که بیمار شدند، آن میزان دوز از آنتی‌بیوتیک دیگر روی بدن آنها جواب نمی‌دهد.
نکته مهم دیگر این است که آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز و مصرف می‌شوند و کامل نشدن دوره درمان با آنتی‌بیوتیک ممکن است باعث زنده ماندن برخی باکتری‌ها و بدتر شدن عفونت در بدن شود. پس علاوه بر ضرورتِ پرهیز از مصرف طولانی این دارو، باید از قطع خودسرانه آن هم اجتناب کرد و طبق دستور پزشک پیش رفت تا عارضه‌ای ایجا نشود.
پیش‌بینی پژوهشگران حاکی از این است که طی ۲۵ سال آینده، ۳۹ میلیون نفر در جهان براثر عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک فوت خواهند کرد. بنابراین لازم است با استفاده درست و اصولی از آنتی‌بیوتیک‌ها – از نظر مصرف دوز مناسب، زمان مصرف، و پرهیز از مصرف طولانی و پرهیز از مصرف آن با هر بیماری – می‌تواند کمک کند تا میکروب‌ها را همچنان در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها حساس و شکننده نگه داریم.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰