«کارآفرینی» در قلب مثلث آموزش، مهارت و فناوری

«تولد دانشکده‌های توسعه فناوری و کارآفرینی» مهم‌ترین خبری است که این روز‌ها در حوزه مهارت و کارآفرینی دانشگاه آزاد به گوش می‌رسد. قرار است دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی سابق، براساس الگو‌های تحولی دانشگاه و آخرین دستاورد‌های و یافته‌های علمی با ترکیب آموزش، مهارت و فناوری تبدیل به دانشکده‌های «توسعه فناوری و کارآفرینی» شوند. برای این تغییر ابتدا لازم بود تا یک آیین‌نامه اجرایی شبیه دانشکده‌های تعلیم و تربیت اسلامی تهیه و تدوین شود.

آیین‌نامه‌ای که آماده شده و قرار است به‌زودی ابلاغ شود تا دانشکده‌های تخصصی توسعه فناوری و کارآفرینی مثل دانشکده توسعه فناوری و کارآفرینی مد و لباس راه‌اندازی شوند. به عبارت بهتر قرار نیست در این دانشکده‌ها همه رشته‌ها وجود داشته باشند؛ بلکه قرار است از این به بعد فعالیت تخصصی داشته باشند. از سوی دیگر واحد‌های دانشگاهی متقاضی دانشکده حتماً باید جریان آموزش عرصه‌ای آن حوزه را به‌صورت کامل داشته باشند. به‌طور مثال اگر واحدی می‌خواهد دانشکده نساجی و طراحی مدل و لباس تأسیس کنند باید حتماً خط تولید، تأمین، توزیع و بازاریابی و تمام موضوعات مرتبط با حوزه نساجی و طراحی مد و لباس را داشته باشد تا دانشجویی که از این دانشکده فارغ‌التحصیل می‌شود، تمام مهارت‌های مربوط به این حوزه را نیز فرا گرفته باشد. محمدعلی نادی، معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد مسئولیت سروسامان دادن به این دانشکده‌ها را برعهده دارد. در این گزارش در گفت‌وگو با او به جزئیات راه‌اندازی این دانشکده‌ها، شاخص‌ها و آیین‌نامه اجرایی آن پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید. 

شما به‌تازگی از طراحی مدل توسعه فناوری و کارآفرینی دانشگاه آزاد صحبت کرده‌اید. مشخصاً قرار است چه اتفاقی در دانشگاه بیفتد؟ 

ما در گذشته آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای را داشتیم. قرار بود بر اساس سند تحول و تعالی، دانشگاه فرایند کامل‌تری را طراحی و بعد از یک پوست‌اندازی و تغییر رویکرد، عملاً آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای خود را تعطیل و دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی را تأسیس کند. قرار بود این اتفاق یک تغییر ماهوی باشد که فلسفه کار نیز در این مجموعه‌ها تغییر کند؛ یعنی وقتی از آموزشکده به دانشکده تغییر شکل می‌دهند، ماهیت، فلسفه و چیستی کار نیز تغییر کرده و روش کار نیز متفاوت شود. به عبارت بهتر دانشجویان جریان‌های شغلی را صرفاً براساس مهارت‌های یدی و به‌اصطلاح توأم با دست‌ورزی یاد نگیرند بلکه جریان‌های دانشی چرخه‌های کامل شغلی را نیز فرا بگیرند.

فضای کاربردی توام با جریان دانشی شود و یک چرخه تکمیلی -که در آموزشکده وجود نداشت – را در دانشکده فرا بگیرند. در گذر زمان و با بررسی رویکرد‌های مختلف این حوزه در سطح دنیا و همچنین با توجه به جریان در حال حرکت دانشگاه آزاد در حوزه مهارتی، نتایج بنچ مارک (Benchmark)  به ما نشان داد اگر قرار است آنچه هدف‌گذاری شده (تحقق مثلث آموزش، مهارت و فناوری) را انجام دهیم، باید توام با تغییر چند فاکتور باشد.

شاید اولین تغییر، تغییر نام این دانشکده‌هاست که از دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی به دانشکده‌های توسعه فناوری و کارآفرینی تغییر کند. بنابراین چند چیز در این دانشکده‌های جدید در حال تغییر است. اول فلسفه آن، دوم اهداف آن که در مسیر چشم‌انداز سند تحول و تعالی دانشگاه در حال حرکت است، سوم برنامه‌های درسی که قرار است اتفاق بیفتد که باید با اهدف و فلسفه‌ای که به آن اشاره کردم متناسب‌سازی شود و چهارم روش‌های آموزش. همچنین در این مسیر باید زیرساخت‌ها نیز اصلاح شود. آنچه در کشور‌های پیشرفته دنیا در حال اتفاق افتادن بوده و ریشه‌های فلسفی آن در نظام تربیت مهارتی ما در گذشته‌های دور وجود داشت، نظام استاد و شاگردی است که متأسفانه ما در این سال‌ها و دهه‌ها از آن فاصله زیادی گرفته بودیم. یکی از اتفاقاتی که قرار است در دانشکده‌های توسعه فناوری و کارآفرینی بیفتد همین موضوع است. 

با توجه به هدف‌گذاری آموزش، مهارت و فناوری، نقش کارآفرینی چگونه دیده می‌شود؟ 

کارآفرینی در قلب این مثلث جای می‌گیرد. اگر دایره‌ای در وسط این مثلث فرض کنیم، آن دایره کارآفرینی است. یعنی شما زمانی شما می‌توانید به جریان کارآفرینی در دانشگاه چه در سطح فردی، تیمی و گروهی و یا اجتماعی برسید که مثلث آموزش، مهارت و فناوری در ارتباط با تک‌تک رشته‌های دانشگاهی اتفاق بیفتد. در تغییر روش‌ها که به آن اشاره کردم، اساتید نیز باید در آموزش خودشان تغییر رویکرد دهند. یعنی استاد ما نیز باید جریان آموزش، مهارت و فناوری را برای رسیدن به چرخه‌های کارآفرینی انجام دهد. بنابراین فقط تغییر نام نیست بلکه تغییر فلسفه، اهداف، محتوا، سرفصل‌های آموزشی، تغییر روش‌ها و درنهایت تغییرات مربوط به نتایج و پیامد‌ها و تأثیراتی که این دانشکده روی جریان‌های اجتماعی می‌گذارد. 

تعداد دانشکده‌های توسعه مهارت و کارآفرینی مشخص شده‌اند؟ 

ما براساس استاندارد‌هایی که در دستورالعمل تهیه کردیم هر واحد دانشگاهی که بتواند شاخص این دستورالعمل را پاس کند به آن دانشکده می‌دهیم. ممکن است ۱۲۰ دانشکده بیشتر یا کمتر شوند. براساس سند تحول و تعالی ما به‌دنبال کمیت‌گرایی و صورت‌گرایی نیستیم، بلکه می‌خواهیم این دانشکده‌ها بتوانند مؤلفه‌های داخل آیین‌نامه را به‌نحو مطلوب اجرا کنند و خروجی آن همانی شود که ما به‌دنبالش هستیم. 

متن کامل گزارش ساراطاهری خبرنگار گروه دانشگاه را در فرهیختگان بخوانید.