ژنو – مذاکره – اروپا نامأنوس‌تر از همیشه

بااین‌حال، از آنجا که اعتقاد به مدارا و اتمام‌حجت و همین‌طور رعایت حداکثری اصل تنش‌زدایی از اصول دیپلماسی ایرانی بوده است، شاهد آغاز دور دیگری از گفت‌وگوهای هسته‌ای میان ایران و اروپایی‌ها خواهیم بود.
ابتدا خبرگزاری ژاپنی کیودو به نقل از «منابع دیپلماتیک ایرانی» و سپس سخنگوی مطبوعاتی وزارت خارجه خودمان در نشست خبری از آغاز مذاکراتی در ژنو سوئیس خبر داد که طی آن ایران و انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ گفت‌وگو خواهند کرد. به این ترتیب جمعه، ژنو شاهد ازسرگیری مذاکراتی خواهد بود که برای دو سال متوقف شده بود. البته طبق اظهارات دیروز سخنگوی وزارت خارجه کشورمان، جلسه جمعه که در سطح معاونان وزرای خارجه ایران، فرانسه، آلمان و انگلیس برگزار می‌شود، ابعاد وسیع‌تری از مذاکرات هسته‌ای دارد و مسائل «دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی» را در بر می‌گیرد. به گفته مجید بقایی، دراین دور ازگفت‌وگوها که ازهمان نیویورک برنامه‌ریزی شده است، طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای وبین‌المللی ازجمله موضوع فلسطین و لبنان وهمچنین موضوع هسته‌ای مورد بحث و تبادل‌نظر قرار خواهد گرفت.
بر اساس گزارش‌ها، مجید تخت‌روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران ریاست هیأت ایرانی را برعهده خواهد داشت و در این نشست آمریکا، روسیه و چین حضور ندارند. اخیرا عباس عراقچی،وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، با بیان این‌که از سوی کشورهای اروپایی ابرازعلاقه برای شروع مجددمذاکرات هسته‌ای وجود دارد،گفته بود:«احتمالا به‌زودی این کارراانجام خواهیم داد، ولی روند مسقط هنوز متوقف است و دولت جدید آمریکا باید تصمیم خودش را بگیرد و ما براساس آن عمل خواهیم کرد.»
   
مذاکره بعد از اقدامات خصمانه
این در شرایطی است که اروپا در هفته‌ها و ماه‌های گذشته، فهرست بلندی از اقدامات خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داده است. چندی پیش اروپایی‌ها به همراه برخی کشورهای عربی، با صدور بیانیه‌ای مشترک ادعاها درباره جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج‌فارس را تکرار کردند و در مرحله بعد به بهانه حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین، هواپیمایی و کشتیرانی کشورمان را تحریم کردند و در آخرین گام خود روز پنجشنبه گذشته نسبت به توزیع و تصویب قطعنامه مشترکی با آمریکا در شورای حکام انرژی اتمی اقدام کردند تا نشان دهند از نمایشی که مدت‌ها بازی می‌کردند و نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده داشتند،کاملا دورشده ورویکردخصمانه خود را آشکار کرده‌اند.زمانی که آمریکادردوره اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از برجام خارج شد، اروپایی‌ها نقش منتقد به خود گرفتند و به این وعده دادند که تبعات خروج آمریکا از برجام را جبران می‌کنند. مذاکرات طولانی میان ایران و اروپا شکل‌گرفت و تروئیکای اروپا بارها با طرح‌های بی‌خاصیت به ایران وعده سر خرمن دادند اما در نهایت نتوانستند و یا نخواستند به تعهدات‌شان عمل کنند و نهایتا ایران بعد از ماه‌ها صبر راهبردی در واکنش به این بدعهدی‌ها، اقدام به تعلیق برخی تعهدات برجامی خود کرد. 
   
برجام بی‌خاصیت شده، توافق جدی نیاز است
وزیر خارجه کشورمان در روزهای گذشته اشاره‌هایی گذرا به مذاکرات آتی میان ایران و اروپا داشت. وی در همین زمینه تاکید کرده بود: «الان اگر مذاکرات هسته‌ای شروع شود، برجام دیگر خاصیت سابق را ندارد و عینا نمی‌تواند احیا شود. ممکن است به‌عنوان یک مرجع مورد استفاده قرار گیرد، ولی دیگر برای ما خاصیت سابق را ندارد و قطعا باید وارد مذاکراتی شویم که بتوانیم به یک توافق ممکن برسیم.»
به‌طور قطع اقدام روز پنجشنبه اروپایی‌ها در صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام پیش از هر چیز تایید مرگ برجام بود و در مذاکرات آتی این ایران نیست که چیزی راباید ثابت کند،بلکه اروپا باید نشان دهدکه به‌عنوان یک بازیگر عقلانی می‌خواهد با یک قدرت جهانی، مذاکره‌ای محترمانه و بر اساس موازین بین‌المللی انجام دهد، وگرنه دست ایران در صورت تداوم روند خصمانه کنونی اروپا برای رو کردن کارت‌هایی که دست اروپا راکاملا ببندد،باز است. اظهارات اخیر عباس عراقچی به‌روشنی بیانگر این نکته است که اروپا اگر بخواهد نقشی مستقل داشته وبادرکی عقلانی وارد صحنه اختلافات با ایران شود و مذاکره عمل‌گرایانه منتهی به نتیجه‌ای داشته باشد، باید ضمن فاصله‌گذاری با آمریکا ورژیم‌صهیونیستی وپایان‌دادن به حمایت از فتنه‌گران اپوزیسیون،تلاش کندچالش‌های مطرح درپرونده هسته‌ای ایران رابانگاه فنی وبارویکردی حرفه‌ای ارزیابی و حل‌وفصل کند وفرصت زیادی هم برای این کارندارد ودوران مذاکره باایران به‌عنوان ترفندی برای وقت‌خریدن و عقب‌انداختن برنامه هسته‌ایش بی‌معنا شده و در دنیای ترامپ که به هیچ‌یک ازاتحادهای سنتی با متحدان غربی‌اش وقعی نمی‌نهد ودر شرایطی که کشورهای شرق و جنوب در قالب بریکس درتدارک نظم نوین مبتنی برچندقطبی هستند،اروپایی‌ها با پیگیری همین روند نامعقول فعلی باید در ردیف بازنده‌ها بنشینند و حسرت روزهای گذشته و محاسبات غلط را بخورند.
طبیعی است که با توجه به ذهنیت به‌شدت منفی ایرانیان نسبت به عملکرد غیراصولی اروپا و در این فضای سنگین بی‌اعتمادی، ایران برای توافق آتی خطوط قرمز بیشتری ترسیم کند. تهران بارها تجربه کرده است که دیپلماسی در برابر غرب در نهایت به سوءبرداشت آنها از توان ملی مابرای پاسخگویی قاطع به پیمان‌شکنی آنان ختم می‌شود.ملت وتاریخ به نظاره دیپلمات‌های ایرانی نشسته‌اند و انتظار عمومی ازدستگاه دیپلماسی کشور درمواجهه با اروپایی‌ها اکنون براساس این ضرب‌المثل ایتالیایی شکل گرفته است:«اعتماد کردن خوب است، اعتماد نکردن بهتر است.»مبنای همه چیز باید راستی‌آزمایی باشد ونه اعتماد، چون اعتمادی به‌جا نمانده و تمام انگیزه‌ها و عملکرد اروپا رابا دقت رصدکرده و قاطعانه دربرابر آنها واکنش نشان خواهیم داد.