پرواز در آسمان آگاهی | آشنایی با قدیمی ترین دانشگاه های تهران

آفتاب نو – سیدسروش طباطبایی‌پور: از گذشته، اهالی تهران هم برای کسب آگاهی، تلاشی فراوان می‌کردند و همین ‌بس که نخستین شکل مدارس امروزی، به فرمان امیرکبیر در عهد ناصرالدین‌شاه به نام دارالفنون در تهران تاسیس شد.

حالا و در این روز که با نام حوزه و دانشگاه گره خورده، سری به قدیمی‌ترین مکان‌های آموزش عالی در تهران می‌زنیم.

بیش‌تر بخوانید:

• مدرسه عالی و دانشگاه شهید مطهری

بنای قدیمی‌ترین مرکز آموزش عالی تهران در سال ۱۲۵۷شمسی، در میدان بهارستان بنیان نهاده شد و بعد از چندی وقفه در سال ۱۲۶۱شمسی خاتمه یافت. این مرکز آموزش عالی که نامش را مدرسه عالی سپهسالار گذاشتند، با هدف بهره‌گیری علوم جدید و در راه پیشبرد معارف اسلامی تاسیس گردید. در فروردین‌ ۱۳۸۹ و با تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، نامش به دانشگاه شهید مطهری تغییر کرد. از مهم‌ترین ویژگی این دانشگاه، تحصیل همزمان علوم حوزوی در کنار علوم دانشگاهی است.

مدرسه عالی «صاحب منصبی» را امروزه به نام دانشگاه افسری امام علی(ع) می‌شناسیم که زمان تاسیس آن به سال ۱۳۰۰ در تهران بازمی‌گردد. از سال ۱۳۱۴، این مدرسه به نام دانشگاه افسری تغییر نام داد و به آموزش افسران نیروهای زمینی ارتش، توپخانه و مهندسی نظامی پرداخت. هم‌اکنون دانشگاه افسری امام علی(ع) نزاجا دارای چهاردانشکده و یک مرکز مطالعات است.

• هنر نزد ایرانیان است و بس

هنرستان عالی موسیقی، یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های هنر تهران است که در سال ۱۲۹۷با نام مدرسه موزیک، زیرنظر وزارت معارف آن روزگار، هنرجو پذیرفت. در سال ۱۳۵۸این دانشکده، با ادغام چهار دانشکده دیگر، دانشگاه هنر ایران را تشکیل دادند. دفتر مرکزی این دانشگاه در خیابان سرهنگ سخایی است.

• محل تحصیل رجایی و پروین و جلال

دارالمعلمین مرکزی در سال ۱۲۹۸شمسی با هدف تربیت معلم تاسیس شد و در سال ۱۳۱۲شمسی، به دانشسرای عالی ارتقا یافت. بعد از تغییرات در رویکرد در طول سال‌ها، در سال ۱۳۹۰ماموریت آموزشی و پژوهشی دیگری فراتر از تربیت معلم بر دوش این دانشگاه نهاده شد و نام آن هم به «دانشگاه خوارزمی» تغییر کرد. بزرگانی چون محمدعلی رجایی، پروین اعتصامی و جلال آل احمد در این دانشگاه تحصیل کردند. بخش مرکزی این دانشگاه در خیابان مفتح، نرسیده به خیابان انقلاب است.

• اولین دانشگاه صنعتی تهران

تاسیس نخستین دانشگاه صنعتی تهران به سال ۱۳۰۷ بازمی‌گردد که اساسنامه آن در سال ۱۳۱۸در مجلس شورای ملی وقت به تصویب رسید؛ درست در جایی که اکنون دانشکده برق این دانشگاه برپاست؛ یعنی در ضلع جنوب شرقی پل سیدخندان که در سال ۱۳۶۷، نامش به دانشگاه «خواجه نصیرالدین توسی» تغییر کرد. این دانشگاه با ۱۱دانشکده به فعالیت خود ادامه می‌دهد و تلاش می‌کند تا علاقه‌مندان به رشته‌های فنی مثل رشته برق، مکانیک، عمران و … را پرورش دهد.

• دانشگاه تهران

تاسیس دانشگاه تهران، با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با دنیای علم در مغرب‌زمین همراه بود. برخی می‌گویند انگیزه ساخت این دانشگاه با سخن علی‌اصغر حکمت، وزیر وقت معارف در جلسه دولت و در حضور رضاشاه دوچندان شد؛ وقتی که او گفت: «البته که در آبادی و عظمت پایتخت شکی نیست؛ ولی تنها نقص آشکار آن این است که «انیورسته» ندارد و حیف است که در این شهر نوین از این حیث از دیگر بلاد بزرگ عالم، واپس ماند».

خلاصه اینگونه شد که با اختصاص مبلغی اولیه در حدود ۲۵۰هزار تومان، به وزارت معارف اجازه دادند تا زمین مناسبی برای تاسیس دانشگاه بیابد و پردیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ شمسی در مساحتی به وسعت ۲۱ هکتار احداث شد.

سر در این دانشگاه هم به نماد علم‌آموزی تبدیل شده؛ سردری که مانند دو پرنده، بال‌هایشان را برای پرواز در آسمان آگاهی گشوده‌اند. از این سردر هم بزرگانی مانند پروفسور حسابی، استاد مطهری، استاد جلال‌الدین همایی و … گذشته‌اند.

دکتر مفتح که حوزه‌های علمیه، تحصیل و تدریس می‌کرد، به‌طور همزمان در این دانشگاه هم تحصیل و تدریس می‌کرد و در ۲۷آذر سال ۱۳۵۸، در هنگام ورود به دانشگاه تهران، ترور شد و به شهادت رسید؛ او کسی است که به افتخارش، امروز را روز وحدت حوزه و دانشگاه نامیده‌اند.