گزارش میدانی آنا از یکی از محله‌های پایتخت؛
کثیفی خیابان‌ها و آلودگی‌های بصری نهتنها بر زیبایی شهری تأثیر می‌گذارند، بلکه به‌طور مستقیم سلامت روانی و جسمانی شهروندان را تهدید می‌کنند. از اضطراب و استرس گرفته تا مشکلات بینایی و کاهش کیفیت زندگی، این مسائل به‌طور پنهانی بر مردم اثر می‌گذارند و نیازمند توجه فوری مسئولین شهری است.
به گزارش خبرنگار آنا؛ خیابان‌ها دیگر فقط مکان‌هایی برای عبور و مرور نیستند. این روز‌ها خیابان‌ها، خود تبدیل به یکی از مهم‌ترین عناصر زندگی روزمره ما شده‌اند. وقتی از کنار هر چهارراه عبور می‌کنیم، چشم‌مان به تابلوهای بی‌ربط، دیوار‌های کثیف و گاهی زباله‌های پراکنده‌ای می‌افتد که نهتنها زیبایی محیط را از بین می‌برد، بلکه بر ذهن و روان ما هم اثرات منفی می‌گذارد.
برای درک بهتر تأثیرات کثیفی بصری بر روحیه و سلامت روان مردم، به محله‌ای شلوغ و پرتردد می‌رویم که شاهد حجم زیادی از تابلوهای تبلیغاتی و زباله‌های پراکنده است. اولین فردی که با او صحبت می‌کنیم، مریم است. او ۲۹ ساله و کارمند یک شرکت خصوصی است. روزانه مسیر طولانی‌ای را از خانه تا محل کارش طی می‌کند. او می‌گوید:«هر روز این مسیر را می‌روم و دیگر عادت کرده‌ام، ولی واقعاً این وضعیت آزاردهنده است. تابلوهای تبلیغاتی که هیچ تناسبی با محیط ندارند و رنگ‌های تندشان چشم را می‌زنند، همیشه در ذهنم می‌مانند. به‌ویژه زمانی که باید در میان این شلوغی‌ها قدم بردارم، حس می‌کنم فشار زیادی را تحمل می‌کنم.» مریم اضافه می‌کند که این شرایط تنها برای او آزاردهنده نیست بلکه حتی باعث ناراحتی کودکانش هم می‌شود. «وقتی با بچه‌ها از این خیابان عبور می‌کنم، آنها هم گیج می‌شوند و از من می‌پرسند چرا اینقدر زباله اینجا ریخته شده؟ چرا خیابان‌ها اینقدر کثیف هستند؟»
در ادامه، با علی، ۴۵ ساله و صاحب یک کافه کوچک در همان محله، صحبت می‌کنیم. او که هر روز در مواجهه با آلودگی بصری خیابان است، توضیح می‌دهد:«من به‌عنوان کسی که ساعت‌ها در این محله هستم، نمی‌توانم این وضعیت را نادیده بگیرم. تابلوهای تجاری که بی‌هیچ طراحی منظم و زیبایی در کنار یکدیگر قرار دارند، از زیبایی شهری چیزی باقی نمی‌گذارند. گاهی حس می‌کنم مشتریانم به‌خاطر این آلودگی‌ها از فضای کافه‌ام لذت نمی‌برند. این تأثیرات روحی به‌تدریج تبدیل به یک احساس منفی می‌شود که همه جا را در بر می‌گیرد.»
علی ادامه می‌دهد که وضعیت زباله‌ها نیز بیشتر از هرچیز دیگری آزاردهنده است: «در مقابل مغازه‌ام هر روز این زباله‌ها جمع می‌شود و هیچ‌کس مسئولیتی در قبال جمع‌آوری آنها ندارد. شاید این فقط یک مشکل کوچک به نظر برسد، ولی در درازمدت تأثیرات منفی زیادی روی روحیه مردم دارد. من خودم هر روز که به مغازه می‌روم، یک احساس ناخوشایند از کثیفی این محیط دارم.»
تأثیرات کثیفی خیابان‌ها بر روان و سلامت بصری؛ بحران شهری که نادیده گرفته می‌شود
کثیفی خیابان‌ها تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر روان و سلامت بصری افراد دارد. این تأثیرات نهتنها به‌طور مستقیم بر احساسات فردی اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به مرور زمان به مشکلات جدی‌تر در سلامت روان منجر شود.کثیفی بصری خیابان‌ها، که شامل زباله‌های پراکنده، تابلوهای بی‌ربط، و آلودگی‌های محیطی است، می‌تواند به‌طور مستقیم به اضطراب و استرس منجر شود. فضای آشفته و بی‌نظم می‌تواند ذهن انسان را تحت فشار قرار دهد. هنگامی که افراد در یک محیط شلوغ و کثیف قرار می‌گیرند، مغز آنها به‌طور ناخودآگاه درگیر می‌شود تا این ناهماهنگی‌ها را پردازش کند، که این فرآیند می‌تواند منجر به احساس خستگی ذهنی و اضطراب شود.
یکی از نتایج مستقیم کثیفی خیابان‌ها، کاهش توانایی تمرکز است. محققان نشان داده‌اند که افراد در محیط‌های شلوغ و آشفته، نمی‌توانند به‌طور مؤثر تمرکز کنند. این آلودگی‌های بصری، مانند تابلوهای تبلیغاتی بزرگ و بی‌ربط، ناهماهنگی رنگ‌ها و زباله‌ها، به مغز فرد سیگنال‌های منفی می‌فرستند که می‌تواند باعث کاهش توانایی تمرکز و حتی افت کارایی در فعالیت‌های روزمره شود.
همچنین در درازمدت، قرار گرفتن در محیط‌های پر از آلودگی بصری می‌تواند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد. این تأثیرات می‌تواند به افسردگی و احساس ناامنی در شهروندان منجر شود. محیطی که مرتباً با شلوغی و بی‌نظمی روبه‌رو است، می‌تواند به‌عنوان یک عامل استرس‌زا در زندگی افراد ظاهر شود و در نتیجه، احساس بی‌ثباتی و بی‌حوصلگی را افزایش دهد.
کثیفی بصری خیابان‌ها نهتنها بر روان بلکه بر سلامت بصری افراد نیز تأثیر می‌گذارد. تابلوهای بزرگ و رنگارنگ، آگهی‌های تبلیغاتی شلوغ و تصاویری که هیچ تناسبی با محیط ندارند، می‌توانند فشار زیادی به چشم‌ها وارد کنند. این نوع آلودگی بصری باعث خستگی چشم و حتی سردردهای مزمن می‌شود. علاوه بر این، افراد با نگاه کردن به محیط‌های کثیف و بی‌نظم ممکن است دچار اختلالات بینایی مانند تاری دید شوند.
در یک محیط شهری آلوده به کثیفی بصری، شهروندان احساس تعلق کمتری به جامعه دارند. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش تعاملات اجتماعی و به‌طور کلی، افزایش انزوا در افراد شود. به‌ویژه در فضاهایی که محیط‌های عمومی به‌دلیل کثیفی و بی‌نظمی غیرجذاب هستند، افراد ترجیح می‌دهند که از این فضاها اجتناب کنند و در نتیجه، از تعاملات اجتماعی کمتری بهره‌مند شوند.
آلودگی بصری به‌طور غیرمستقیم می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت جسمانی افراد نیز داشته باشد. در چنین فضاهایی، افراد تمایل به تحرک کمتر دارند. علاوه بر این، احساس ناخوشایندی که از مواجهه با محیط‌های کثیف به‌دست می‌آید، می‌تواند باعث رفتارهای غیربهداشتی، مانند خوردن غذاهای ناسالم و نداشتن تحرک بدنی، شود.
کثیفی خیابان‌ها و محیط‌های شهری نهتنها بر زیبایی ظاهری تأثیر می‌گذارد بلکه به‌طور عمیق بر روان و سلامت بصری شهروندان تأثیرگذار است. این آلودگی‌های بصری، با ایجاد استرس، اضطراب، کاهش تمرکز، افسردگی، و مشکلات بینایی، می‌توانند کیفیت زندگی افراد را به‌طور چشمگیری کاهش دهند. برای بهبود این وضعیت، لازم است که مسئولین شهری به بهسازی و نظم‌دهی به فضاهای عمومی و خیابان‌ها توجه کنند تا هم از نظر زیبایی‌شناسی و هم از منظر روانی، محیطی سالم و آرامش‌بخش برای شهروندان فراهم شود
آلودگی بصری، استرس پنهان در زندگی شهری
برای تحلیل علمی این موضوع، به سراغ نازنین جعفری، کارشناس بهداشت روان، رفتیم. او تأکید می‌کند که تأثیرات منفی آلودگی بصری بر سلامت روان، به‌ویژه در زندگی شهری، امری اثبات‌شده است.«آلودگی بصری به طور مستقیم با استرس و اضطراب مرتبط است. در محیط‌هایی که آلودگی بصری وجود دارد، ذهن انسان به طور ناخودآگاه درگیر است.
تابلوهای تبلیغاتی بزرگ و نامتناسب، دیوار‌های کثیف و رنگ‌های شلوغ، به جای اینکه به افراد حس آرامش بدهند، فشار روانی را افزایش می‌دهند. این فشار‌ها می‌تواند به اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و حتی کاهش تمرکز منجر شود.»
جعفری به نکته‌ای جالب اشاره می‌کند: «آلودگی بصری فقط به ظاهر فضا ارتباط ندارد، بلکه بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر می‌گذارد. این تأثیرات در درازمدت باعث بروز مشکلات جدی‌تری می‌شود. انسان‌ها به‌طور طبیعی به محیط‌های زیبا و منظم واکنش مثبتی نشان می‌دهند. برعکس، در محیط‌های شلوغ و بی‌نظم، افراد احساس ناامنی می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که در مواجهه با مشکلات روزمره، اضطراب بیشتری داشته باشند.»
او تأکید می‌کند که این اثرات منفی فقط مختص افرادی نیست که به‌طور دائم در این فضاها زندگی می‌کنند، بلکه حتی برای کسانی که به طور موقت از این فضاها عبور می‌کنند، این فشار‌های روانی وجود دارد.
کثیفی بصری و اختلالات روانی: نتیجه یک تجربه اجتماعی طولانی‌مدت
علاوه بر تأثیرات فوری که آلودگی بصری می‌تواند بر ذهن بگذارد، این مشکل می‌تواند باعث ایجاد اختلالات روانی در طولانی‌مدت نیز شود. همان‌طور که مهدی و سارا اشاره کردند، وضعیت خیابان‌ها به‌گونه‌ای است که تأثیر آن در طول روز و حتی در شب به‌طور مداوم ادامه دارد و این تأثیرات در نهایت به یک کاهش کیفیت زندگی و کاهش نشاط اجتماعی منجر می‌شود.
جعفری می‌گوید: «افرادی که در فضاهای کثیف و بی‌نظم زندگی می‌کنند، به‌طور معمول از لحاظ روانی دچار فشار‌های زیادی می‌شوند. این فشار‌ها نهتنها بر روحیه آنها تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث می‌شود که این افراد تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشند. در نتیجه، روابط اجتماعی کاهش می‌یابد و افراد بیشتر در محیط‌های بسته و درون‌گرا باقی می‌مانند.»
از طراحی شهری بهتر تا نظافت مستمر
برای مقابله با این مشکلات، دکتر جعفری پیشنهاد می‌کند که در طراحی شهری باید به زیبایی و نظم توجه بیشتری شود. «با استفاده از تابلوهای تبلیغاتی منظم و هماهنگ، طراحی ساختمان‌ها به شکلی متناسب با محیط، و استفاده از رنگ‌های آرامش‌بخش، می‌توان محیطی ایجاد کرد که هم زیبایی بصری داشته باشد و هم بر سلامت روان تأثیر مثبت بگذارد.»او همچنین بر اهمیت فضاهای سبز در کاهش آلودگی بصری تأکید می‌کند: «فضاهای سبز و پارک‌ها می‌توانند به عنوان محیط‌هایی برای آرامش روانی عمل کنند. وجود درختان و گیاهان در کنار خیابان‌ها می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر کاهش اضطراب و استرس در افراد داشته باشد.»
شهری که آرامش را به مردم باز می‌گرداند
در نهایت، باید گفت که آلودگی بصری تنها یک معضل شهری نیست. این مشکل تأثیرات عمیقی بر روان افراد دارد و در درازمدت می‌تواند به بروز اختلالات روانی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. برای مقابله با این چالش، طراحی مناسب فضاهای شهری، نظافت مستمر و ایجاد فضاهای سبز می‌تواند به بازگرداندن آرامش به مردم کمک کند و محیطی مناسب برای زندگی سالم فراهم آورد.
